Nascholing voor en door zorgprofessionals

Prof. dr. Ramón Lindauer studeerde geneeskunde, filosofie, ging in opleiding tot psychiater en promoveerde op de effecten van psychotherapie op het brein bij posttraumatische stressstoornis (PTSS). Lindauer is werkzaam als hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie bij Amsterdam UMC en als clinicus bij de specialistische jeugdhulpinstelling Levvel. Hij is systeemtherapeut, EMDR-practitioner en TF-CBT-trainer en -supervisor. Ook is hij voorzitter van de afdeling Kinder- en jeugdpsychiatrie van beroepsvereniging NVvP en bestuurslid bij het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie.

Hemofagocytaire lymfohistiocytose (HLH) is een zeldzame, levensbedreigende ziekte met ongecontroleerde afweeractivatie en een cytokinestorm. Bij primaire HLH is er een onderliggend genetisch defect. Bij secundaire HLH is de ernstige afweerontregeling een gevolg van een onderliggende infectie, kanker, of een auto-immuun-/auto-inflammatoire ziekte. Ontregeling door een auto-immuun-/auto-inflammatoire ziekte wordt ook wel macrofaagactivatiesyndroom genoemd. Tijdige herkenning van HLH is belangrijk om snel de juiste therapie te kunnen geven. Symptomen zijn onder andere koorts, hepatosplenomegalie, neurologische verschijnselen en huiduitslag. Laboratoriumkenmerken zijn cytopenieën, hyperferritinemie, verhoogd soluble CD25, leverenzymafwijkingen, stollingsstoornis en hypertriglyceridemie. Soms is hemofagocytose zichtbaar in beenmerg of ander weefsel. Met gerichte functionele immunologische en genetische diagnostiek kan de diagnose primaire HLH worden gesteld. De behandeling van HLH is gericht op het onderdrukken van de cytokinestorm, onder andere met hoge doses corticosteroïden. Daarnaast zal een eventuele uitlokkende ziekte behandeld moeten worden. Genezing van primaire HLH is alleen mogelijk met een allogene hematopoëtische stamceltransplantatie.

Dementie op jonge leeftijd, waarbij symptomen vóór het 65e levensjaar ontstaan, treft in Nederland 14 000 – 17 000 personen. De diagnose is vaak moeilijk te stellen doordat de vroege symptomen zoals verminderde werkprestaties of veranderingen in gedrag vaak eerst worden toegeschreven aan andere oorzaken zoals burn-out of stress. Hierdoor kan het jaren duren voordat een juiste diagnose wordt gesteld, wat kan leiden tot problemen op de werkvloer zoals ziekteverzuim of zelfs ontslag. Werk speelt een belangrijke rol in het leven van mensen met dementie op jonge leeftijd, omdat het structuur, zingeving en financiële stabiliteit biedt. Bedrijfsartsen en werkgevers hebben een cruciale taak in het vroegtijdig signaleren van symptomen en het creëren van een ondersteunende werkomgeving. Door bewustwording, open communicatie en maatwerk kan werk langer worden voortgezet. Wanneer loonvormende arbeid niet langer mogelijk is, kan een vervroegde WIA-uitkering een passende oplossing bieden, waarbij werknemers dan toch nog betrokken kunnen blijven bij de werkvloer. Hierbij speelt ook de verzekeringsarts een belangrijke rol.

Luchtweginfecties komen veel voor bij kinderen, zeker op jonge leeftijd. Door de blootstelling aan verschillende verwekkers treden er ook steeds opnieuw infecties op, de zogeheten ‘recidiverende luchtweginfecties’. Meestal betreft dit normaalvariatie, maar er kan sprake zijn van onderliggende aandoeningen van het KNO-gebied of de lage luchtwegen. In zeldzame gevallen is er een onderliggende afweerstoornis. Het is van belang om dit te herkennen, zodat specifieke behandeling kan worden ingesteld die ziektelast en (verdere) schade aan longen en gehoor kan voorkomen. In dit nascholingsartikel geven we een overzicht van de meest voorkomende afweerstoornissen in het kader van luchtweginfecties. We bespreken de aspecten waar bij anamnese en lichamelijk onderzoek op moet worden gelet en hoe deze bevindingen te duiden. Ook het aanvullend onderzoek, met aandachtspunten en kosten, komt uitgebreid aan bod. Een praktisch stroomdiagram, gebaseerd op de bestaande protocollen, kan in de spreekkamer behulpzaam zijn bij het inzetten van passende diagnostiek.

Goede presente zorgverleners sluiten aan bij mensen, zijn nabij en volgen geen bureaucratische logica en protocollen. Het mogen beschrijven van presentie is een pleidooi voor onvervalste dienstbaarheid, waarbij de professional betrokken is op het lijden van de ander. De presentiebenadering gaat namelijk over het vermogen om dichtbij te komen en af te stemmen. Deze benadering gaat over aandachtige zorg en richt zich op de menselijke maat, zoekt naar de aanspreekbare mens en heeft een zorg-ethische fundering. In dit artikel gaat het over de actualiteit en toepasbaarheid van de presentiebenadering in de GGZ.

Als zorgverlener vervult u een belangrijke rol in het begeleiden van patiënten met chronische ziekten zoals diabetes mellitus (DM), nierfunctiestoornissen en hart- en vaatziekten. In de afgelopen jaren heeft de opkomst van SGLT2-remmers (sodium-glucose cotransporter2-remmers) de behandelingsmogelijkheden voor deze patiënten aanzienlijk veranderd. Later bleek dat SGLT2-remmers ook beschermende effecten hebben op de hartfunctie en de nieren.1 In dit artikel worden de werking, indicaties en toepassing van SGLT2-remmers uitgelegd met de verpleegkundige en medische zorg die patiënten nodig hebben die deze middelen gebruiken.