Quintesse

De arbeidsverhoudingen in Nederland zijn de afgelopen decennia sterk veranderd. Waar vroeger de nadruk lag op collectieve afspraken tussen werkgevers, werknemers en overheid, zien we tegenwoordig een groeiende individualisering van de arbeidsrelatie. De rol van sociale partners verschuift, terwijl nieuwe werkvormen, flexibilisering en maatschappelijke thema’s als werkdruk en mentale gezondheid de agenda steeds meer bepalen. Deze ontwikkelingen hebben een directe invloed op arbeid en gezondheid. Zo laat de Arbobalans 20241 zien dat psychische klachten en werkdruk blijven toenemen. De veranderende arbeidsverhoudingen vragen ook om een herbezinning op de rol van arboprofessionals, zoals de bedrijfsarts. Dit artikel geeft een beknopt overzicht van de historische ontwikkelingen, actuele trends en toekomstgerichte vernieuwingen. Daarbij wordt specifiek ingegaan op de verticale en horizontale arbeidsverhoudingen, de gevolgen voor inzetbaarheid en gezondheid en de veranderende rol van de bedrijfsarts.

Penicilline is een veelgebruikt medicijn, zowel in de humane als veterinaire geneeskunde. Blootstelling aan penicilline kan voorkomen bij de productie, verpakking en distributie van penicilline. Blootstelling kan ook voorkomen in de humane en veterinaire zorg bij het hanteren en toedienen van penicilline. Allergische reacties op beta-lactam antibiotica kunnen variëren van lichte klachten van eczeem tot ernstige en levensbedreigende aandoeningen (bijv. anafylactische shock). De reacties kunnen direct optreden, maar ook pas een aantal dagen later, afhankelijk van het onderliggend immunologisch mechanisme. Strikte veiligheidsmaatregelen en blootstellingsbeperkingen zijn nodig om de gezondheid van hun medewerkers te waarborgen en het risico op allergische reacties en andere gezondheidsproblemen te minimaliseren.

Ontwikkelingen zoals natuurrampen, oorlogen, demografische veranderingen en technologische uitvindingen leiden door de eeuwen heen tot verschillende manieren van werken en arbeidstijden. Deze veranderingen volgen elkaar steeds sneller op. Sinds COVID-19 en AI beheerst de digitale technologie steeds meer werk en privé. Deze zijn steeds meer en 24/7 verstrengeld met elkaar en het werk is internationaler. Op alle tijden van de dag en overal ter wereld kan worden gewerkt. Nieuwe manieren van werken brengen zowel kansen en voordelen als belemmeringen en nadelen met zich mee, en vragen als: ‘Biedt de huidige Arbeidstijdenwet nog de noodzakelijke bescherming op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn voor deze nieuwe manieren van werken?’ Werkgevers spelen een rol bij invulling van arbeidstijden. De bedrijfsarts kan werkgever en werknemer hierin adviseren en ondersteunen.

Dit artikel geeft een overzicht van ruim 12,5 jaar Quintesse als nascholingstijdschrift voor bedrijfsartsen en verzekeringsartsen. Quintesse wil toegankelijke en hoogwaardige nascholing bieden aan bedrijfs- en verzekeringsartsen. Wij doen dat door in elk nummer een bepaald thema centraal te stellen en artikelen in diverse rubrieken aan te bieden. Contact met onze lezers is voor ons als redactie cruciaal en we roepen de lezers op om gevraagd en spontaan ons van kritiek en complimenten te blijven voorzien.

Arbeidsmigranten spelen een belangrijke rol in de Nederlandse economie, maar hun positie is vaak kwetsbaar. Vooral arbeidsmigranten met uitzendcontracten hebben te maken met onzekere en onveilige of ongezonde arbeidsvoorwaarden, onzekere huisvesting en onduidelijke toegang tot sociale zekerheid en gezondheidszorg. Misstanden zoals uitbuiting en onvoldoende bescherming komen regelmatig voor. Dit heeft ook consequenties voor hun gezinnen, en met name kinderen. Zij bevinden zich vaak in een kwetsbare positie door armoede, taalachterstand en een instabiele thuissituatie. Diverse initiatieven en maatregelen zijn ingezet om hun positie te verbeteren. Toch blijft de praktijk weerbarstig en is er verdere inzet nodig om structurele verbeteringen te realiseren. Sociaal-geneeskundigen kunnen een belangrijke rol spelen in het signaleren van problemen en het aandragen van oplossingen.

Auteur dr. Timon de Groot heeft met Een mens is geen machine; de arbeidsinspectie 1890-2025 op een vlotte en leesbare manier geboekstaafd hoe arbeidsrisico’s en de samenleving zich hebben ontwikkeld sinds halverwege de negentiende eeuw. In het oog springt hoe nauw de verbondenheid was én is tussen inzichten vanuit de geneeskunde en het inspecteren op de arbeid. En passant wordt ook zichtbaar hoe nu de term ‘arts’ gangbaarder is dan voorheen ‘geneeskundige’.