Nascholing voor en door zorgprofessionals

Twee mensen die elkaar slaan is zorgwekkend binnen een gezin, maar geaccepteerd in de boksring. Wat we als onbegrepen gedrag zien, hoe we reageren en ‘wat eraan gedaan moet worden’ is afhankelijk van de context, onze houding, kennis en vaardigheden. We bespreken wat u als zorgprofessional kunt doen bij onbegrepen gedrag, met de werkwijze Reflectief Samenwerken als basis.

Beeldende therapie is een ervaringsgerichte behandeling, waarin door het maken van kunst herinneringen en emoties geuit worden. Net als beeldende kunst heeft beeldende therapie de mogelijkheid traumatische en positieve herinneringen en emoties te uiten en in beeld te brengen en de mentale gezondheid te verbeteren. Het zichtbare en tastbare karakter van beeldende therapie sluit goed aan bij de vaak woordeloze en zintuiglijke aard van traumatische herinneringen. Ook voor mensen met meervoudige traumatisering, een slecht verbaal geheugen en voor mensen die niet kunnen praten over hun traumatische ervaringen is beeldende therapie een passende behandeling. Ook zij die er wel over kunnen praten, maar die geen contact voelen met de bijbehorende emoties kunnen profiteren van beeldende therapie, waarin dit contact hersteld kan worden. Het hiervoor ontwikkelde protocol ‘Trauma-Focused Art Therapy’ is getest in een pilotstudie en haalbaar en toepasbaar bevonden als individuele, kortdurende traumagerichte behandeling. In een vervolgonderzoek naar Trauma-Focused Art Therapy zijn kwantitatieve en kwalitatieve effecten gemeten: vermindering van traumasymptomen, verbetering van mentale gezondheid. De ervaringen van cliënt en therapeut zijn in kaart gebracht. Groter vervolgonderzoek is gaande. In een casus wordt geïllustreerd hoe deze therapie in de praktijk werkt en wat de bevindingen zijn.

Schermgebruik is tegenwoordig haast niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Veel volwassenen hebben echter moeite om de balans te vinden tussen gezond en overmatig schermgebruik. Dit artikel bespreekt de impact van schermtijd op mentale gezondheid en biedt richtlijnen en praktische handvatten om cliënten te begeleiden bij het verminderen van hun digitale consumptie, voor een verbeterd welzijn.

Het mazelenvirus is extreem besmettelijk en veroorzaakt wereldwijd nog steeds aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit. Ook in Nederland waren er in 2024 enkele kleinere uitbraken en zijn er zorgen om een landelijke epidemie vanwege de dalende vaccinatiegraad. Het ziektebeeld uit zich initieel met koorts, huiduitslag, conjunctivitis en verkoudheid, maar kan nadien ernstige complicaties geven in de vorm van secundaire infecties ten gevolge van ‘amnesie van het immuunsysteem’ en neurologische complicaties zoals de zeldzame maar dodelijke subacute scleroserende panencefalitis. De behandeling van mazelen is uitsluitend ondersteunend. Vaccinatie is zeer effectief, maar een vaccinatiegraad boven de 95% is noodzakelijk voor groepsimmuniteit. Omdat de vaccinatiegraad in Nederland in 2022 voor het eerst onder de 90% daalde en meer uitbraken te verwachten zijn, geven wij in dit artikel een actueel en praktisch overzicht.

Een meisje van 1 jaar oud wordt vanuit een perifeer ziekenhuis naar ons centrum verwezen vanwege verdenking op een hematologische maligniteit dan wel neuroblastoom. Er is sprake van koorts, hepatosplenomegalie, lymfadenopathie en een cytopenie in twee cellijnen. De koorts is sinds een week aanwezig met enige vermoeidheid, zonder focus-specifieke symptomen. Ze is niet afgevallen en heeft geen verhoogde bloedingsneiging. Ze is gevaccineerd volgens het Rijksvaccinatieprogramma. Bij lichamelijk onderzoek wordt een prikkelbaar en bleek meisje gezien met een temperatuur van 39,1 °C. Ze heeft bilaterale cervicale lymfadenopathie, met daarbij een subtiele zwelling van de linkerwang en een fors vergrote lever en milt. Er zijn enkele petechiën zichtbaar in de liezen en op de rug, er zijn geen andere huid- of slijmvliesafwijkingen. Bij laboratoriumonderzoek is het Hb 2,7 mmol/L, trombocyten 107 × 109/L, leukocyten 8,2 × 109/L met een normale differentiatie, CRP 126 mg/L, ferritine 155 µg/L, LDH 539 U/L, urinezuur 129 µmol/L bilirubine 11 µmol/L en haptoglobine 0,32 g/L. Een echo van de buik toont een vergrote milt en een vergrote, licht inhomogene lever met enkele vergrote lymfeklieren in de leverhilus. Op de echo van de hals zijn opvallend veel lymfeklieren zichtbaar, maar met normale grootte en aspect. De zwelling van de wang blijkt niet te berusten op een lymfeklier maar ter plaatse wordt een lytische afwijking in de kaak gezien. Hierop wordt een aanvullende röntgenopname gemaakt. Wat is uw diagnose bij dit kind?

Kan kunst bijdragen aan de verwerking van traumatische ervaringen voor getroffenen? En wat ervaart de beschouwer? Kunstzinnige expressie en het kunnen waarderen van kunstwerken kan niet los worden gezien van de menselijke eigenschap om je dingen te kunnen voorstellen of verbeelden, dat wil zeggen te kunnen mentaliseren en symboliseren. Voor iemand met complex trauma kan kunst een symbolische representatie zijn van een beeld voor wat niet onder woorden gebracht kan worden. Het bevordert mentaliseren en draagt zo bij aan het verwerken van deze ervaring. Kunst als getuigenis maakt dat traumatische gebeurtenissen niet vergeten worden en aan bewustwording van ervaren onrecht. Het biedt erkenning. Als een kunstwerk empathie oproept, kan het engageren, alsmede een relationele ervaring teweegbrengen. Volgens de WHO draagt kunst voor mensen met PTSS of depressie bij aan het verminderen van stress, minder gevoelens van machteloosheid, een beter zelfgevoel en een gevoel erbij te horen.