Praktische Pediatrie

Tegenwoordig weten we dat de pijnperceptie bij pasgeborenen al goed ontwikkeld is en dat pijn goed te meten is. Bovendien is het besef ontstaan dat pijnbestrijding bij pasgeborenen kan bijdragen aan een betere uitkomst op latere leeftijd. Door deze inzichten is er veel vooruitgang geboekt in de behandeling van pijn bij pasgeborenen. Het standaard pijn meten bij alle kinderen zou net zo gewoon moeten zijn als het nemen van de pols en het meten van de temperatuur. Door het beschikbaar komen van landelijke richtlijnen en de groei van het inzicht in de werking van farmacologische en non-farmacologische interventies, zijn behandeling en preventie van pijn bij pasgeborenen voor elke arts en verpleegkundige tegenwoordig goed mogelijk.

De somatische begeleiding van patiënten met anorexia nervosa (an) is een uitdaging waar vrijwel elke kinderarts in de praktijk mee te maken krijgt. Elk orgaansysteem van het groeiende en zich ontwikkelende lichaam kan door de eetstoornis worden aangedaan. Een deel van de complicaties blijkt irreversibel, zelfs na herstel van de voedingstoestand. Dit artikel geeft een samenvatting van de wetenschappelijk onderbouwde literatuur over de somatische complicaties van an bij kinderen en adolescenten. Niet alleen worden de acute symptomen die kunnen optreden bij an of bij het hervoeden beschreven, ook de langetermijngevolgen van an voor groei, maturatie, fertiliteit en botdichtheid komen aan bod. Vroege identificatie en behandeling kunnen het risico op chronische schade reduceren. Het instellen van de juiste behandeling vraagt oog voor detail en een multidisciplinaire behandeling, met zowel aandacht voor soma als psyche.

Te lange blootstelling aan te hard geluid veroorzaakt in Nederland jaarlijks bij mogelijk meer dan 20.000 jongeren blijvende gehoorschade. Door vooruitgang in de audiotechniek luisteren veel jongeren steeds meer naar muziek in horecagelegenheden, bij concerten, of via een koptelefoon. Langdurige blootstelling aan 110 dB(A) is daarbij geen uitzondering. Uitgaande van de Arbonormen in Nederland is dit nog geen twee minuten veilig! Muziek wordt hard gezet vanwege een aantal prettige effecten: het geeft energie, activeert centra voor beloning en plezier in de hersenen, brengt ons in een andere mentale ruimte en in een andere emotionele toestand. Dat maakt preventie lastig. Naast voorlichting is aandacht voor en erkenning van het verslavende effect van deze vorm van muziekbeleving van belang. Jongeren kiezen echter slechts deels zelf voor de hoge luidheidsniveaus. Bij evenementen en gelegenheden wordt het ze ook opgedrongen. Het project Oorveilig richt zich op dit fenomeen in de horeca. De Europese Unie streeft naar een uniform maximumgeluidsniveau voor mp3-spelers; de luisteraar blijft wel zelf het volume hiervan instellen.

Moeheid is voor pubers ‘gewoon’ en meestal het gevolg van slaaptekort in combinatie met school en sociale eisen. Zij zoeken hiervoor zelden medische hulp. Kinderartsen zien de jongeren die hun moeheid als ‘ongewoon’ ervaren en waarvoor geen goede verklaring gevonden wordt. Van deze patiënten heeft 50% een jaar later nog dezelfde klachten en 25% is zelfs na drie jaar nog in hun mogelijkheden beperkt. Deze aanhoudende onverklaarde moeheid is de meest voorkomende reden voor langdurig geheel of gedeeltelijk schoolverzuim en vormt een ernstig risico voor de educatieve en sociale ontwikkeling van kinderen. Vanaf het eerste consult wordt een tweesporenbeleid gevoerd, waarbij de diagnostiek naar fysieke en psychische pathologie zo snel mogelijk wordt afgesloten en de terugkeer naar een normaler activiteitenpatroon gestimuleerd. De behandeling moet gericht zijn op de in stand houdende factoren, met als eerste stap het meegeven van strakke leefregels. Bij onvoldoende herstel is cognitieve gedragstherapie geïndiceerd.

Een 9 jaar oude jongen meldde zich met moeheid waarbij hij overdag in slaap viel. Aanvankelijk werd gedacht dat de oorzaak was gelegen in een verstoorde slaap bij verstopte neus door een allergische rinitis. De behandeling hielp niet. Daarna werd duidelijk dat vooral het in slaap vallen een probleem was en dat hij slap werd bij lachen. Op grond daarvan werd de diagnose narcolepsie gesteld. Dit artikel bespreekt de differentiaaldiagnose van moeheid en het verschil met toegenomen slaapbehoefte. Daarnaast bespreken we de achtergronden van narcolepsie.

Seksueel misbruik van een kind leidt in de regel tot veel commotie en verontwaardiging. Meerdere disciplines zullen uiteindelijk betrokken zijn bij de zorg rond het misbruikte kind. In de acute zorg nemen de diagnostiek en profylaxe van seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) een belangrijke plaats in. Wanneer er (mogelijk) sprake is geweest van een hoogrisico-incident (receptief anaal, vaginaal of oraal contact) zal het kind getest dienen te worden op chlamydia, gonorroe, hepatitis B, hepatitis C, hiv en syfilis. Infectie zal veelal niet aangetoond kunnen worden bij de eerste presentatie in het ziekenhuis. Poliklinische follow-up met herhaling van de diagnostiek zal definitief uitsluitsel geven over transmissie van soa. Hepatitis B-vaccinatie dient gestart te worden bij nog niet eerder gevaccineerde kinderen. Profylaxe voor chlamydia, gonorroe en hiv dient nauwkeurig overwogen te worden. Een protocol waarin het diagnostisch proces naar soa en afspraken over profylactisch gebruik van antimicrobiële middelen beschreven zijn, dient op de spoedeisende hulp van elk ziekenhuis beschikbaar te zijn.