Physios

Revalidatie na een operatie is teamwork van de operateur, de klinische fysiotherapeut en de fysiotherapeut in de eerste lijn. Communicatie en het maken van goede afspraken vormen het fundament voor dit teamwork. Idealiter worden alle inzichten vertaald naar een protocol waarin het postoperatieve traject is beschreven. Hoewel de algemene aanname is dat een effectief postoperatief behandeltraject essentieel is voor een goed eindresultaat, berusten nog veel gepubliceerde postoperatieve behandelprotocollen op ‘best practice’. Het belangrijkste doel van dit artikel is om aan de fysiotherapeut ‘state of the art’-kennis aan te reiken en best practices over te dragen die bijdragen aan het gefundeerd opstellen van een op maat gemaakt behandelprotocol voor het zorgtraject van patiënten bij wie een schouderprothese is geplaatst. Hierbij komen de volgende onderwerpen aan bod: algemene informatie over schouderprotheses, inventarisatie van de consequenties van biomechanica en operatietechniek voor de opbouw van de belasting in het postoperatieve traject, preoperatieve screening en het belang van het neuromotorisch perspectief.

Om extra gezondheidswinst te behalen bij mensen na een beroerte kan coaching van toegevoegde waarde zijn om sedentair gedrag te verminderen. Los van fysieke inactiviteit is sedentair gedrag een onafhankelijk voorspeller voor vroegtijdig overlijden en het krijgen van cardiovasculaire aandoeningen bij gezonde mensen. Mensen na een beroerte vertonen meer sedentair gedrag dan gezonde leeftijdsgenoten en lopen daarmee extra risico’s. Dit artikel beschrijft de huidige inzichten omtrent sedentair gedrag bij mensen na een beroerte. Daarnaast worden adviezen gegeven voor de dagelijkse praktijk van de fysiotherapeut.

Voor patiënten met knieartrose is oefentherapie een effectieve behandeling. Echter, 60 tot 85 procent van de artrosepatiënten heeft te maken met bijkomende ziektes zoals hartproblematiek, diabetes of obesitas. Deze comorbiditeit kan een belangrijk obstakel zijn voor oefentherapie, waardoor deze patiënten niet of minder adequaat worden behandeld. Fysiotherapeuten vinden het bijvoorbeeld lastig om in zo’n situatie de juiste trainingsintensiteit te bepalen. Daarom is op basis van een stappenplan (de i3-S-strategie) een oefenprogramma op maat ontwikkeld. Vervolgens is in een randomized controlled trial (RCT) bij patiënten met knieartrose en ernstige comorbiditeit (hartproblematiek, diabetes type 2, COPD of obesitas) onderzocht of dit programma op maat effectief is in het verbeteren van het fysiek functioneren. De resultaten tonen aan dat een aangepast oefenprogramma zeer effectief is in het verbeteren van het fysiek functioneren en vermindering van de pijn bij patiënten met knieartrose en ernstige comorbiditeit, in vergelijking met de controlegroep. In dit artikel wordt, na een korte algemene introductie over artrose, ingegaan op welke factoren een achteruitgang in pijn en fysiek functioneren voorspellen bij mensen met knieartrose. Vervolgens wordt besproken hoe een oefenprogramma op maat stapsgewijs (volgens de i3-Sstrategie) wordt ontwikkeld. Uiteindelijk worden de resultaten van dit oefenprogramma bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit gepresenteerd.

Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) komen veel voor in de dagelijkse praktijk van de geneeskunde. SOLK zijn lichamelijke klachten die langer dan enkele weken duren en waarbij na adequaat medisch onderzoek geen somatische aandoening gevonden wordt die de klacht voldoende verklaart. Het kan daarbij gaan om pijnklachten in het bewegingsapparaat, buikpijn, moeheid of uitvalsverschijnselen. Bij SOLK wordt uitgegaan van een multifactoriële, biopsychosociale etiologie. In de behandeling wordt het zoeken naar de oorzaak losgelaten, omdat deze vaak niet vast te stellen is en tevens geen behandelfocus biedt. Er wordt steeds meer gefocust op de individuele somatische, cognitieve, emotionele, gedragsmatige en sociale gevolgen van SOLK (‘gevolgenmodel’), die herstelbelemmerend kunnen zijn. De fysiotherapeut kan in dit kader gepersonaliseerde, specifieke interventies bieden aan patiënten met SOLK. Voorbeelden hiervan zijn educatie, graded activity, exposure in vivo en vergroten van het lichaamsbewustzijn.

Het beïnvloeden van de motivatie van de patiënt met musculoskeletale pijn is een uitdagend proces. Om de relatie tussen pijn en motivatie te begrijpen zijn verschillende concepten en modellen uit de (gezondheids)psychologie van dienst: het ‘stages of change’-model en ambivalentie, het ‘common sense’- model, zelfeffectiviteit, conditionering en de ‘self determination theory’. Het beïnvloeden van de pijn en de motivatie van de patiënt, onder meer door middel van gespreksvoering, is als het ontrafelen van een ingewikkelde knoop. De fysiotherapeut begint samen met de patiënt zijn gezondheidsprobleem en zijn gedachten en gevoelens in relatie tot zijn motivatie tot bewegen te exploreren. Vervolgens reikt hij de patiënt een begrijpelijk en individueel verklaringsmodel aan, laat deze uitleg ervaren en komt ten slotte met de patiënt tot een plan van aanpak. De gespreksstijl wordt hierbij telkens vormgegeven op basis van de drie elementen van de self determination theory: autonomie, competentie en verbondenheid.

Fysieke training wordt aanbevolen voor patiënten met borstkanker, om de fitheid te behouden en de symptomen te beperken, waaronder vermoeidheid. Begeleiding door een fysiotherapeut is wenselijk vanwege de vaak snel wisselende gezondheidstoestand van de patiënt en de bijwerkingen van de behandeling. Bijwerkingen van de chirurgie, radiotherapie en/ of chemotherapie vereisen aanpassingen aan het trainingsprogramma. Deze aanpassingen kunnen nodig zijn vanwege de veiligheid (risico op blessures, overbelasting, verergering van symptomen), de hygiëne (bij verminderde immuunfunctie) of een veranderde fysiologie. Het aanbieden van een training op maat vraagt om complexe klinische afwegingen. De in dit onderzoek ontwikkelde aanbevelingen ondersteunen de klinische beslissingen van fysiotherapeuten die trainingsprogramma’s voor patiënten met borstkanker begeleiden.