Physios

Dit artikel is deel 2 van een drieluik over het ‘zware’ leven van de lumbale tussenwervelschijven. In deel 1, gepubliceerd in editie 2020-3 van Physios, zijn de bouw, functie en de bloed- en zenuwvoorziening van de lumbale discus besproken en is ingegaan op het verschil tussen discusveroudering en discusdegeneratie. Deel 2 staat volledig in het teken van discusdegeneratie. Het artikel begint met definities van discusdegeneratie en kenmerken van verschillende gradaties daarvan. Vervolgens wordt het veranderde mechanische gedrag van een discus met discusdegeneratie besproken en de gevolgen hiervan voor de belasting van de verschillende anatomische delen van de wervels. Kenmerkend voor discusdegeneratie is dat het een progressief proces is, en zowel mechanische als biologische factoren spelen hierbij een rol. Tot slot komt de vraag aan bod waarom een discus niet in staat is om te herstellen bij degeneratie of na een trauma.

Ondanks een scala aan mogelijkheden voor aanvullende diagnostiek bij aandoeningen van het bewegingsapparaat blijft neurologisch onderzoek in de spreek- of behandelkamer van belang om de resultaten van beeldvorming of neurofysiologisch onderzoek op waarde te schatten. De rol van de fysiotherapeut/kinesitherapeut1 (en daarmee van fysiotherapeutisch lichamelijk onderzoek) in het diagnostisch proces is aanzienlijk. Ook bij neurologische klachten moet een fysiotherapeut die rol goed kunnen vervullen. Kennis van klinisch neurologisch onderzoek en het kunnen toepassen daarvan is daarvoor een voorwaarde. Hoewel het lichamelijk neurologisch onderzoek voor de meeste fysiotherapeuten een onderdeel was van de basisopleiding, is de nodige kennis en vaardigheid bij velen waarschijnlijk weggezakt. In dit artikel wordt daarom uiteengezet hoe neurologisch onderzoek van extra waarde is om na een anamnese tot een waarschijnlijkheidsdiagnose te komen waardoor vervolgens de waarde van aanvullend onderzoek vergroot wordt. In dit artikel wordt het onderzoek van motoriek (centraal en perifeer), sensibiliteit, reflexen, looppatroon en zenuwprikkeling beschreven.

Dementie is een progressieve hersenziekte en er is nog geen genezing mogelijk. Wel zijn er aanwijzingen dat bewegen een gunstig effect heeft op het beloop. Al in een vroeg stadium kunnen er loopstoornissen zichtbaar zijn. In de loop van het ziekteproces nemen de motorische vaardigheden steeds verder af. Dit artikel bespreekt verschillende valide en betrouwbare klinische meetinstrumenten die bruikbaar zijn om veranderingen in de motoriek in verschillende stadia van dementie inzichtelijk te maken. Verder komen de behandelmogelijkheden door de fysiotherapeut aan bod, en de bewezen effecten op het functioneren.

De beperkingen in cognitie en het adaptieve gedrag leiden bij mensen met een verstandelijke beperking tot een andere manier van functioneren in het dagelijks leven. Mensen met een verstandelijke beperking zijn afhankelijk van hun ‘cliëntsysteem’, zoals familie, begeleiders en/of behandelaren. Zij hebben een grotere kans op gezondheidsrisico’s, bewegen vaak onvoldoende, en hebben vaker mentale en fysieke problemen. Fysiotherapeuten die werken met mensen met een verstandelijke beperking krijgen te maken met uiteenlopende uitdagingen, bijvoorbeeld op het gebied van begrip en communicatie, een andere manier van het verwerken van zintuigelijke prikkels, een complexe voorgeschiedenis, een ontwikkelingsachterstand en/of een disharmonische ontwikkeling. Dit stelt specifieke eisen aan de behandelaar. Dit eerste deel van een tweeluik gaat eerst in op algemene kenmerken van een verstandelijke beperking. Vervolgens komen aan bod communicatie, het cliëntsysteem, multidisciplinaire samenwerking en tot slot de specifieke gezondheidsproblemen. In het tweede deel ligt de focus op de fysiotherapeutische behandeling zelf.

Het lumbosacraal radiculair syndroom (LSRS) is een verzamelnaam voor klachten die ontstaan door compressie en/of inflammatie van een lumbosacrale zenuwwortel. De diagnose wordt vermoed op basis van de symptomen en bevestigd door een klinisch onderzoek. Initieel is medische beeldvorming enkel aangewezen in specifieke gevallen (rode vlaggen). Hiervoor is de beoordeling van de motorische functie (kracht en reflexen) belangrijk. Om inzicht te krijgen in het dominante pijnmechanisme worden sensorische functietests gebruikt, waarbij sensorische provocatietests laten zien of er een sluitingspatroon en/of tensiepatroon is. Het LSRS kent vaak na twee weken tot enkele maanden een natuurlijk herstel. De conservatieve behandeling bestaat uit medicatie, fysiotherapie en transforaminale epidurale injecties. Relevante fysiotherapeutische behandelmiddelen zijn: educatie, mobilisaties en oefentherapie gebaseerd op neurodynamica, activiteitenmanagement, revalidatie van zenuwfuncties, het promoten van een optimale levensstijl en conditietraining.

Inspanningshoofdpijn komt vrij vaak voor onder de actieve bevolking en met name onder sporters. In de meeste gevallen betreft het een onschuldige aandoening, maar aan inspanning gerelateerde hoofdpijn kan ook duiden op een ernstige aandoening zoals een ruimte-innemend proces. Een voorzichtige benadering van de sporter met inspanningshoofdpijn is daarom aangewezen en aanvullend onderzoek behoort laagdrempelig te worden ingezet. Vaak heeft de sporter al allerlei remedies geprobeerd en is zijn behandelaar niet goed op de hoogte van deze aandoening. Door middel van conditieverbetering en eventuele medicatie kan de frequentie van de hoofdpijnaanvallen afnemen.