Physios

De duim is onmisbaar bij dagelijkse activiteiten zoals schrijven, potten opendraaien en aan- en uitkleden. Pijn aan de duim kan hierbij een grote belemmering vormen. Wanneer een patiënt zich presenteert met pijn in de duimregio, is het belangrijk om verschillende differentiaaldiagnoses te overwegen, omdat iedere aandoening weer een ander behandelbeleid vergt. De aandoeningen kunnen los van elkaar bestaan, maar ook gecombineerd voorkomen. Dit artikel gaat in op het ontstaan van de meest voorkomende duimaandoeningen en beschrijft de relevante anatomie. Bij elke aandoening worden handvatten aangereikt voor anamnese, onderzoek en fysiotherapeutische interventie

Deel 1 van dit tweeluik over de vraag wat we weten over pijn gaat in op ‘pain attitudes’ en ‘pain beliefs’, samengebracht onder de term ‘pijnattitudes’. De pijnattitudes van zowel de therapeut als de patiënt bestaan uit verschillende, elkaar beïnvloedende aspecten die niet vaststaan maar veranderlijk zijn. Taal is bij het in kaart brengen van pijnattitudes zowel een diagnostisch als therapeutisch hulpmiddel. Vooral reflectieve taal is een goed instrument om niet-hoorbare dialogen te betrekken bij de hoorbare dialogen.

De hand- en polsregio is een uniek gebied binnen het menselijk bewegingsapparaat. Deze uniciteit geldt voor zowel de artrogene als de tendomusculaire anatomie. Dit artikel geeft een overzicht van de functionele anatomie van de hand- en polsregio, waarin de relatie tussen vorm en functie centraal staat. Meer specifiek wordt de rol van het bindweefsel(herstel) in de hand beschreven dat een belangrijke bijdrage levert aan de stabiliteit en de verglijding van structuren in de hand. Het disfunctioneren van dit systeem zal bij handproblematiek, meer dan bij andere regio’s in het menselijk lichaam, een grote impact hebben op het uiteindelijke functioneren. Kennis van de functionele anatomie en (patho)fysiologie van de hand- en polsregio is essentieel voor een hand-/fysiotherapeut om een gedegen behandeling in te kunnen stellen.

Chronische polsklachten komen vaak voor en kunnen leiden tot ernstige beperkingen bij dagelijkse activiteiten, hobby’s en werk. Het Hand & Pols Centrum werkt met een oefenprogramma voor (aspecifieke) chronische polsklachten en midcarpale instabiliteit, getiteld ‘SMoC-wrist’, waarbij SMoC staat voor sensomotorische controle. Dit programma is niet gericht op de behandeling van pijn, maar op hetverbeteren van de sensomotorische controle van de pols. Dit oefenprogramma is ook geschikt voor patiënten die revalideren na een polsoperatie en/of -trauma en die enkele weken geïmmobiliseerd zijn geweest, omdat ook bij deze groep patiënten de sensomotorische controle verstoord zal zijn. Kennis bij zowel de therapeut als de patiënt over de uitgangspunten en toepassing van dit programma vergroot de kans op een goed resultaat. Dit artikel geeft daarom een beschrijving en uitleg over het SMoC-wrist-oefenprogramma. Achtereenvolgens komen aan bod: de rationale van het oefenprogramma, een beknopte uitleg over polsstabiliteit, uitleg over midcarpale instabiliteit en hoe deze is vast te stellen, en tot slot een beschrijving van het oefenprogramma.

De fysiotherapeutische behandeling bij klachten door carpale instabiliteit is lang onderbelicht geweest. Het beleid bestaat vaak uit rust, vermijden van belastende activiteiten en generieke krachtopbouw. De afgelopen tien jaar zijn er nieuwe inzichten gekomen in de artrokinematica van de pols, en specifiek de rol van de spieren en de proprioceptieve functie van de ligamenten. Deze inzichten zijn vooral verkregen door kadaveronderzoek naar specifieke vormen van carpale instabiliteit: scapholunaire, lunatotriquetrale en midcarpale instabiliteit. Deze informatie geeft de fysiotherapeut de mogelijkheid het onderzoek en de behandeling specifieker uit te voeren. Wetenschappelijk onderzoek naar het effect van deze inzichten op het oefenprogramma voor deze specifieke vormen van carpale instabiliteit is nog niet voldoende uitgevoerd, maar de eerste gepubliceerde onderzoeksresultaten geven reden tot vertrouwen. In dit artikel worden de fundamenten van carpale instabiliteit uitgelegd en worden handvatten gegeven voor het lichamelijk onderzoek, klinisch redeneren en voor oefeningen die een aanvulling kunnen zijn op de behandeling van patiënten met klachten bij specifieke vormen van carpale instabiliteit.

In de fysiotherapeutische praktijk worden steeds vaker specifieke tests, beeldvormend onderzoek zoals echografie, en ook speciale vragenlijsten gebruikt voor diagnostische doeleinden. Aan het toepassen van diagnostische tests en het interpreteren van de uitslagen daarvan zitten echter vele haken en ogen. Dat wordt duidelijk gemaakt aan de hand van belangrijke testeigenschappen zoals sensitiviteit, specificiteit en likelihood ratio. Voor de toepassing van een test is het verder zeker zo belangrijk om rekening te houden met de voorafkans of prevalentie van de ziekte en de achterafkans op ziekte als de testuitslag (positief of negatief) bekend is. Dit artikel levert een bijdrage aan het beter begrijpen van de getalsmatige eigenschappen van tests en testuitslagen en helpt bij het beantwoorden van de vraag waarom je een test zou moeten doen in de fysiotherapeutische praktijk. Zeker als er meerdere tests bekend zijn voor een aandoening, of als er verschillende aandoeningen achter een (schouder)klacht schuil kunnen gaan, is integreren van fysiotherapeutische diagnostische kennis en voorafkansen cruciaal.