Praktische Pediatrie

Kinderartsen leren het van het begin af: de helft van het lichamelijk onderzoek kun je doen met je handen op je rug. Het meest zichtbare orgaan van kinderen is de huid en voor de diagnostiek van huidafwijkingen heb je de handen niet nodig. Of wel? Weten kinderartsen wel genoeg van de huid? Geen inspectie zonder palpatie, zegt de dermatoloog. Voor dit aan huidaandoeningen gewijde nummer spreek ik met twee vooraanstaande kinderdermatologen: Suzanne Pasmans uit Utrecht en Maurice van Steensel uit Maastricht.

Steeds vaker worden tieners in het ziekenhuis opgenomen met een alcoholintoxicatie. Alcoholintoxicatie is meestal het gevolg van binge drinken. Nederland is een van de landen in Europa met de hoogste prevalentie van binge drinken onder jongeren. Er zijn aanwijzingen dat alcoholintoxicatie schade aan het zich ontwikkelende brein veroorzaakt met ernstige langetermijneffecten. Follow-up van deze groep jongeren is dan ook belangrijk om recidieven te voorkomen en acute en langetermijngevolgen van alcoholintoxicatie op te sporen. Hiervoor is een multidisciplinaire aanpak van kinderarts en (kinder)psycholoog onontbeerlijk en zijn speciale poliklinieken opgericht.

Bronchiolitis komt veel voor bij jonge kinderen en geeft aanleiding tot frequente ziekenhuisopnamen en aanzienlijke morbiditeit. De behandeling is ondersteunend en bestaat uit sondevoeding, zuurstoftoediening en/of beademing. Er is geen bewezen effectieve therapie. De vraag is of behandeling met een combinatie van dexamethason en adrenaline tot sneller herstel leidt en ziekenhuisopnamen kan voorkomen. Er werden drie randomised controlled trials (rct’s) gevonden. Behandeling van kinderen met bronchiolitis met orale dexamethason en adrenalineverneveling vermindert het aantal ziekenhuisopnamen in de Noord-Amerikaanse setting, heeft een gunstig effect op symptomen en opnameduur en is veilig. Hoewel de resultaten veelbelovend zijn, zijn ze niet zonder meer van toepassing in Nederland, omdat kinderen hier minder lang op een Spoedeisende Hulp kunnen verblijven. Vervolgstudies naar de effectiviteit in de Nederlandse setting zijn dan ook gewenst voordat gebruik in de praktijk kan worden aanbevolen.

Bulleuze dermatosen van de kinderleeftijd kunnen een acuut en snel progressief beloop hebben met uitgebreide morbiditeit en zelfs mortaliteit. De diagnosen staphylococcal scalded skin syndroom, stevens-johnson-syndroom, toxisch epidermale necrolyse en lineaire IgA-dermatose worden beschreven, met nadruk op de herkenning van de huidbeelden en het tijdig opstarten van een passend beleid.

Een 11-jarige jongen presenteerde zich met een monoartritis van de rechterknie en koorts. Vijf maanden voor presentatie had hij een tekenbeet bemerkt, waarbij de teek binnen 24 uur werd verwijderd. Er was geen erythema migrans waargenomen. Gezien de negatieve bloed- en synoviaalvochtkweken werden IgG-antistoffen tegen Borrelia burgdorferi (B. burgdorferi) bepaald, die sterk verhoogd waren. Op basis van anamnese en serologie werd de diagnose lymeartritis gesteld. Een van de meest voorkomende uitingsvormen van vroege gedissemineerde lyme-borreliose is monoartritis van het kniegewricht. Ook al is een teek binnen 24 uur verwijderd en is er geen erythema migrans waargenomen, een infectie met B. burgdorferi dient overwogen te worden als oorzaak van monoartritis van het kniegewricht.

Hemangiomen zijn benigne vaattumoren die na een groeifase spontaan in regressie gaan. Meestal kan een expectatief beleid worden gevoerd. Behandeling is geïndiceerd bij functioneel bedreigende en ulcererende, pijnlijke hemangiomen. Propranolol is een veelbelovende behandeling en heeft de eerdere therapeutische opties, zoals steroïden en chirurgie, grotendeels vervangen. Gerandomiseerd onderzoek met een controlegroep is tot op heden niet uitgevoerd, maar propranolol wordt wereldwijd gegeven vanwege de observatie dat de meeste hemangiomen snel in regressie gaan. De huidige stand van zaken ten aanzien van de behandeling van hemangiomen en in het bijzonder de ervaringen met propranololbehandeling worden in dit artikel beschreven. Propranolol lijkt vooral effectief in de groeifase en wordt bij voorkeur gestart in de eerste levensmaanden. Het geven van bètablokkers aan jonge zuigelingen lijkt relatief veilig, maar heeft potentieel gevaarlijke bijwerkingen. Een zorgvuldige indicatiestelling voor behandeling blijft daarom belangrijk. In de toekomstig zal de behandeling van hemangiomen met propranolol of andere bètablokkers nog verder uitkristalliseren. Daartoe zullen waarschijnlijk ook gerandomiseerde klinische trials noodzakelijk zijn.