Nurse Academy GGZ

Gedeelde besluitvorming is een begrip dat steeds vaker gebruikt wordt binnen de geestelijke gezondheidszorg. Het is juridisch en ethisch juist om gedeelde besluitvorming toe te passen en het past bij evidence-based practice: wetenschappelijk bewijs, de klinische expertise van de hulpverlener en de expertise, waarden en voorkeuren van de individuele cliënt zijn de basis van zorgverlening. Gedeelde besluitvorming doet recht aan de autonomie van de cliënt en past bij herstelondersteunende zorg. In een kwalitatief onderzoek, uitgevoerd door een verpleegkundig specialist, is gekeken naar de opvattingen van cliënten met een psychotische stoornis over gedeelde besluitvorming. Het blijkt in de praktijk nog een theoretisch concept. Voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten is een belangrijke rol weggelegd in het creëren van een optimaal beslissingsklimaat door een empathische, oordeelsvrije en onderzoekende houding aan te nemen en het coachen van de cliënt om actief deel te nemen aan beslissingen in de behandeling.

Psycho-educatie is een interventie waarmee iedere behandeling binnen de psychiatrie zou moeten beginnen, een behandeling bij depressie in het bijzonder. Omtrent de effectiviteit ervan is er, behalve evidence, voldoende consensus aanwezig. Psycho-educatie kan op veel manieren worden gegeven, zolang de informatie maar op een aansprekende manier, die aansluit bij de patiënt en zijn omgeving, wordt gebracht. Online psycho-educatiecursussen nemen in aantal toe en zijn minstens even effectief als groepscursussen. Er zijn geen exclusiecriteria wat betreft deelname aan een psycho-educatiecursus. Kennis is ‘macht’ en helpt altijd vooruit. Met kennis kan de patiënt zelf weer regie nemen (zelfmanagement) en een sterkere partner worden in de behandeling (empowerment, shared decision making). Kennis kan de patiënt en zijn omgeving helpen de kans op terugval in een depressie kleiner te maken. Kennis kan de effectiviteit van de behandeling vergroten.

Katatonie is een intrigerende neuropsychiatrische aandoening, die sinds enige jaren weer beter wordt herkend. Dit is van groot belang, omdat katatonie in de acute fase en mits adequaat behandeld een zeer goede prognose heeft. Bovendien kunnen dan ernstige complicaties zoals dehydratie, trombose of contracturen worden voorkomen. Katatonie komt voor in samenhang met een grote verscheidenheid en veelheid aan psychiatrische en somatische aandoeningen, en zeker niet alleen bij schizofrenie. Het is zeer belangrijk dat de behandeling zich richt op de onderliggende somatische of psychiatrische aandoening. Wat betreft de psychiatrische oorzaken komen katatone symptomen het vaakst voor bij ernstige angst- en stemmingsstoornissen. Patiënten geven achteraf dikwijls aan dat ze ten tijde van de katatone toestand zeer angstig waren, letterlijk verstijfd van angst. De pathofysiologie van katatonie is vooralsnog niet opgehelderd en daarmee blijft het een zeer intrigerende aandoening met veel uitdagingen in de diagnostiek en behandeling.

E-mental health maakt steeds vaker deel uit van het behandelaanbod in de Nederlandse geestelijke gezondheidszorg. Voor de behandeling van depressie zijn inmiddels voldoende goed onderzochte online interventies beschikbaar. Blended behandelen verenigt de voordelen van face-to-face hulpverlening en de online mogelijkheden. De toepassing hiervan in de praktijk ontwikkelt zich echter minder vlot dan op basis van de voordelen van deze innovaties verwacht mag worden. Verschillende Nederlandse instellingen werken daarom mee aan MasterMind, een Europees implementatieonderzoek naar de factoren die een rol spelen bij de implementatie van e-mental health voor depressie. In dit artikel beschrijven we de blended CGT-behandeling die in MasterMind in Nederland centraal staat.

Vanaf 1 januari 2014 komen stabiel functionerende cliënten met langdurige klachten in aanmerking voor een behandeling van 753 minuten per jaar in het product chronisch van de generalistische basis-GGZ. Doel van de behandeling is het bereiken en behouden van stabiel functioneren. De behandeling wordt vooral geboden door verpleegkundig specialisten (hoofdbehandelaar) en verpleegkundigen (medebehandelaar), vanwege hun expertise in het begeleiden van mensen bij hun reactie op gezondheidsproblemen. Bij langdurige zorgvragers past een herstelondersteunende behandeling. Daarbij ligt de focus op het leiden van een betekenisvol en hoopvol leven met een positief gevoel van identiteit en eigen regie. Passende behandelmethoden zijn: het bespreekbaar maken van het herstelproces, het samen opstellen van individuele hersteldoelen en een behandelrelatie die gekenmerkt wordt door een steunende, inzichtgevende en validerende benadering. De eindigheid van de behandeling is onderwerp van gesprek en zet de behandeling in het perspectief van de mogelijkheid tot herstel, groei en hoop.

Als gesproken wordt van grensoverschrijdend gedrag door professionals in de zorg, wordt al gauw gedacht aan seksueel intimiderend gedrag of het aangaan van intieme relaties met patiënten. Grensoverschrijdend gedrag is echter breder op te vatten en geeft vaak aanleiding tot klachten bij de tuchtrechter. Zo stelt het Kennisplein Gehandicaptensector op hun website het volgende: ‘Grensoverschrijdend gedrag vindt plaats op psychologisch, fysiek, seksueel, financieel en materieel vlak. Bewust en onbewust. Het gaat over wat je doet, maar ook over wat je niet doet, zoals te weinig hulp bieden. Het heeft bijna altijd te maken met machtsmisbruik.’ Grensoverschrijdend gedrag krijgt toenemend aandacht in beleid.