Nervus

Een focale status epilepticus (FSE) bij volwassenen is een complexe neurologische noodsituatie met heterogene klinische presentaties. Dit artikel belicht de epidemiologie, diagnostiek, classificatie, en behandeling van FSE en vat nieuwe wetenschappelijke inzichten en persoonlijke klinische ervaring samen. Door het gebrek aan prospectieve interventiestudies specifiek voor FSE, blijft de aanpak van een FSE grotendeels afhankelijk van klinisch redeneren, ondersteund door EEG en soms beeldvorming. De balans tussen adequate behandeling en het vermijden van iatrogene schade is cruciaal. Het opgestelde stroomdiagram in figuur 3 biedt ondersteuning voor de dagelijkse praktijk.

Epilepsiesyndromen worden al lange tijd beschreven als op zichzelf staande entiteiten, maar een formele classificatie ontbrak vooralsnog. In 2022 heeft de International League Against Epilepsy (ILAE) een classificatie gepubliceerd, waarin de definities van de verschillende epilepsiesyndromen zijn beschreven. Hierbij is ook de naamgeving van diverse epilepsiesyndromen veranderd. In dit artikel wordt de nieuwe classificatie in drie verschillende groepen beschreven: debuutleeftijd bij zuigelingen, bij kinderen en variabele debuutleeftijd.

In Nederland worden ongeveer 250 000 EEG’s per jaar gemaakt voor onder andere de diagnostiek bij epilepsie, ontwikkelingsstoornissen, slaapstoornissen en het monitoren van patiënten na een reanimatie op de intensive care. Visuele beoordeling is de gouden standaard, maar in toenemende mate zijn er algoritmen beschikbaar gebaseerd op kunstmatige intelligentie (AI) die dit kunnen ondersteunen. Hier bespreken we de toepassingen van AI bij epilepsiediagnostiek en het voorspellen van neurologische uitkomst bij comateuze patiënten na een reanimatie. Voor epilepsiediagnostiek worden routinematig kortdurende EEG’s gemaakt, terwijl ambulante EEG-registraties (18-24 uur) een veel hogere sensitiviteit hebben. Het gebruik van langere registraties wordt vooral beperkt door de tijd die de beoordeling vergt; we bespreken hoe AI de beoordeling van ambulante registraties kan verkorten tot die van een routine-EEG. Daarnaast bespreken we de mogelijke toepassing van AI bij het voorspellen van neurologische uitkomst van patiënten met een postanoxische encefalopathie.

Of het nou bestaat of niet, de term ‘anaesthesia dolorosa’ is zonder twijfel de mooiste omschrijving van een neurologische aandoening die er is. Er zit een contradictie in (‘pijnlijke pijnloosheid’) en iets religieus ( het lijkt op ‘mater dolorosa’: ‘moeder van smarten’). Iemand die dit heeft, kan niet anders dan vreselijk lijden. Ik had ooit een patiënte met AD (hier geen ‘Alzheimer disease’, maar anaesthesia dolorosa), die tot zelfmutilatie was overgegaan omdat de pijnloze pijn niet te verdragen was.

Chronische orofaciale pijn (OFP) bevindt zich op het grensvlak van de tandheelkunde en geneeskunde. Deze disciplines zijn in opleiding en gezondheidszorgsysteem organisatorisch gescheiden en kennen weinig raakvlakken en uitwisseling in kennis. Bovendien spreken ze een andere taal, kennen ze elkaars protocollen en zorgpaden onvoldoende en er zijn geen korte communicatielijnen. Aangezien de pijnkenmerken van dentale en niet-dentale oorzaken vaak op elkaar lijken, is het bijvoorbeeld voor tandartsen niet altijd eenvoudig om non-dentogene oorzaken van aangezichtspijn te herkennen. In dit artikel willen wij de neuroloog handvatten aanreiken bij de aanpak van chronische OFP. Bovendien willen we ingaan op het belang van de multi- en interdisciplinaire benadering en de rol die de neuroloog in zo’n setting kan spelen.

Unilaterale klachten van aangezichtspijn met daarbij ipsilateraal een miosis en/of ptosis kunnen verklaard worden door het paratrigeminale oculosympathische syndroom (POSS). Dit syndroom ontstaat door compressie op de n. trigeminus en de oculosympathische vezels in de middelste schedelgroeve. Hierbij is er sprake van (aangezichts)pijn en van een postganglionair Horner-syndroom (typisch zonder anhidrose van het voorhoofd). POSS kent verschillende oorzaken en de behandeling is dan ook hiervan afhankelijk.