A&I

HLA-moleculen spelen een cruciale rol bij het initiëren van de immuunrespons door eiwitfragmenten aan immuuncellen te presenteren. De HLA-diversiteit stelt het immuunsysteem in staat om op een groot aantal pathogenen te reageren. HLA-matching is een belangrijke parameter voor een succesvolle transplantatie, omdat de HLA-mismatch kan leiden tot complicaties wanneer het transplantaat als vreemd wordt herkend door de immuuncellen van de ontvanger. De grote verscheidenheid aan HLA-antigenen maakt het echter moeilijk om een HLA-gematchte donor te vinden bij stamceltransplantatie. Bovendien kunnen antilichamen tegen gemismatchte HLA-moleculen worden ontwikkeld en de aanwezigheid van antilichamen gericht tegen de donor in het serum van de ontvanger is een sterke contra-indicatie voor niertransplantatie. Huidige studies benadrukken vooral het belang van HLA-epitopen, onderdelen van een HLA-molecuul die kunnen worden herkend door antilichamen, in plaats van het gehele antigeen. Al deze aspecten maken HLA-moleculen zeer relevant voor het immuunsysteem en transplantaties.

Euthanasie is al een emotionele beslissing en gebeurtenis, maar als daar ook nog eens orgaandonatie achteraan komt, is dat een enorm beladen ervaring voor de patiënt zelf, maar zeker ook voor de nabestaanden. De beide procedures zijn strikt gescheiden. Inmiddels is er een Nederlands protocol voor deze procedures. Zorgvuldigheid is hierbij van het grootste belang.

Erwin Kompanje was al vroeg bezig met filosofie. Na zijn opleiding verpleegkunde werkte hij op de neurologische IC in het Dijkzigtziekenhuis. Maar de wijsbegeerte bleef trekken en na een studie filosofie promoveerde hij in de jaren negentig op hersendood en postmortale orgaandonatie. De laatste vijftien jaar is Erwin Kompanje bij het Erasmus MC betrokken als klinisch ethicus. Een boeiend en levendig gesprek met een bevlogen wetenschapper uit de praktijk.

Zorgprofessionals zijn steeds beter in staat ernstig zieke mensen te behandelen en in leven te houden. Daardoor worden morele keuzes onvermijdelijk. Door een verstoorde communicatie en irreërle verwachtingen kunnen conflicten ontstaan. Door vroege herkenning en proactieve communicatie kunnen veel moeilijkheden worden voorkomen.

Calcium is betrokken bij uiteenlopende lichaamsprocessen en een stabiele fysiologische concentratie geïoniseerd calcium is hiervoor essentieel. De calciumhomeostase in het plasma is strak gereguleerd en bestaat uit een ingewikkeld samenspel tussen nieren, skelet, darmen, bijschildklier en schildklier. Een ontregeling van de calciumconcentratie kan op diverse manieren ontstaan, met als belangrijkste oorzaken afwijkingen van de bijschildklier (hyperparathyreoïdie) en maligniteiten. Meestal leidt dit tot een milde hypercalciëmie met milde, aspecifieke symptomen, maar soms ontstaat een hypercalciëmische crisis, met risico op levensbedreigende hypovolemie, geleidingsstoornissen van het hart of bewustzijnsdaling. De therapeutische doelen bij een (ernstige) hypercalciëmie bestaan doorgaans uit herstel van de dehydratie, bevordering van calciumexcretie en inhibitie van osteoclasten. Het belangrijkste onderdeel van de behandeling is uitgebreide vochtsuppletie (> 6 l/dag). Soms bestaat hierbij een indicatie voor opname op de IC, voor observatie of in sommige gevallen voor nierfunctievervangende therapie.

Bloedtransfusies kunnen levensreddend zijn, maar kunnen ook bijwerkingen of ongewenste incidenten veroorzaken. De afgelopen jaren is het aantal meldingen van volumeoverbelasting (transfusion-associated circulatory overload, TACO) aan bureau TRIP (Transfusie- en Transplantatiereacties In Patiënten) toegenomen en is deze soms zeer ernstige complicatie meer in de belangstelling komen te staan. Recent zijn patiëntgerelateerde factoren die een verhoogde kans op TACO geven gepubliceerd. Aan de hand daarvan kan een inschatting worden gemaakt van patiënten met een compromitterende comorbiditeit waarvoor preventieve maatregelen zinvol zijn. Hiervoor kan een eenvoudige checklist gebruikt worden.