A&I

Wereldwijd sterft er iedere 7 minuten een vrouw aan post-partumhemorragie (PPH). De meest voorkomende oorzaak voor PPH is uterusatonie. Uterotonica spelen dan ook een cruciale rol bij de preventie en behandeling van PPH.

Het ideale elektronische patiëntendossier (EPD) voor de anesthesioloog gaat uit van een computersysteem voor het gehele ziekenhuis waarvan de anesthesie onderdeel is. Het systeem inrichten kan alleen leiden tot een optimaal werkbaar systeem als helder en duidelijk is welke vorm de anesthesiologische werkprocessen hebben of welke zij kunnen verbeteren. Een goed ingericht systeem leidt tot een efficiënte, effectieve en veilige ondersteuning van de anesthesiologische werkzaamheden. Een juiste basis biedt mogelijkheden tot verregaande automatisering en ontwikkeling van artificial intelligence en advanced analytics. Ieder EPD moet voldoen aan een aantal voorwaarden om goed te kunnen functioneren. De ziekenhuisbrede gegevensverzameling biedt, mits zorgvuldig verricht, vele kansen voor hergebruik van gegevens en moet voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). De technische uitvoering van het computersysteem bepaalt mede het succes van de implementatie, waarbij niet verwacht mag worden dat de werklast verlaagd wordt.

Hemorrhagia post partum (HPP) of fluxus komt voor bij 6,5% van de bevallingen. Oorzaak van dit bloedverlies kan gevonden worden in de 4 T’s: tissue, trauma, trombine en/of tonus, waarin deze laatste in 80% van de HPP’s de belangrijkste rol heeft. Risicofactoren hiervoor zijn o.a. verhoogd BMI, leeftijd en eerdere (problematische) sectio’s. In het geval van een fluxus zijn er verschillende medicamenteuze strategieën waaronder preventief oxytocinegebruik. Daarnaast is soms chirurgisch ingrijpen of behandeling door de interventieradioloog nodig. De laatste stap in deze is een hysterectomie. Optimaal anesthesiologisch management is geënt op het ‘life event’ van het krijgen van een kind waarbij maatregelen genomen dienen te worden om hypovolemische shock adequaat en effectief op te vangen. De preventie en behandeling van HPP is een multidisciplinaire aangelegenheid. Naast goede communicatie met het team is ook de communicatie met de patiënte en partner zeer belangrijk voor de beleving van deze grote gebeurtenis.

Hoewel bij de combinatie van zwangerschap en anesthesie vaak gedacht wordt aan spinale anesthesie bij een sectio of een epiduraal tijdens de partus, kan een zwangerschap ook gecompliceerd worden door een ziekte die niet zwangerschapsgerelateerd is. Bij zo’n 0,75-2% van de zwangerschappen is chirurgisch ingrijpen noodzakelijk, waarbij meestal sprake is van intra-abdominale problematiek of trauma. Feitelijk is er in zo’n situatie sprake van twee patiënten: de moeder en de foetus. Omdat de conditie van de foetus direct gerelateerd is aan die van de moeder, is het van essentieel belang ervoor te zorgen dat haar fysiologische conditie optimaal is. Vanwege een veranderde fysiologie van de moeder tijdens de zwangerschap, met gevolgen voor onder andere de cardiale, respiratoire en hematologische systemen dient een aangepast anesthesiologisch plan gemaakt te worden. In een multidisciplinair team, waarbij uiteraard ook de gynaecoloog laagdrempelig betrokken wordt, kan anesthesie veilig worden uitgevoerd voor moeder en foetus.

Zwangerschap bij patiënten met een cardiale aandoening komt steeds vaker voor. Afhankelijk van de modified WHO (mWHO) -risicogroep waarin deze patiënten vallen, kunnen controles en bevalling in de tweede lijn plaatsvinden of zijn controle en bevalling in een derdelijnscentrum of ineen expertisecentrum voor zwangeren met een cardiale aandoening aangewezen. Tijdens de bevalling reduceert epidurale pijnstilling de cardiale belasting als gevolg van stress en pijn tijdens de weeën. In combinatie met een hoge vacuümextractie wordt de intrathoracale drukverhoging als gevolg van persen en inspanning van patiënten tijdens de actieve fase van de uitdrijving beperkt. In de literatuur wordt voor cardiaal belaste zwangeren geen voordeel beschreven van een electieve sectio, met uitzondering van zwangeren met ernstige aortapathologie, ernstige pulmonale hypertensie en patiënten die in partu komen terwijl ze orale anticoagulantia gebruiken. De afwegingen voor een vaginale bevalling versus een sectio, management tijdens de bevalling en de observatie post partum moeten in multidisciplinair verband gemaakt worden.

In Nederland zou ongeveer 30% van de vrouwen met een vorm van medicamenteuze pijnbehandeling bevallen, waarbij epidurale pijn