Quintesse

Bij patiënten van 50 jaar en ouder met een recente fractuur is het risico op een nieuwe fractuur verhoogd. Bij deze patiënten is het van belang om met adequate diagnostiek degenen met een verhoogd fractuurrisico op te sporen. Net zo belangrijk is voor deze groep effectieve en veilige medicatie.

Een goed preventief medisch onderzoek is gebaseerd op relevant praktijkonderzoek, waarin de beste praktijkresultaten worden onderbouwd. Helaas is het aanbod van dergelijk wetenschappelijk onderzoek nog steeds beperkt. Wordt op basis van de beschikbare literatuur gekeken naar de risicofactoren psychosociale arbeidsbelasting, cardiovasculair risicomanagement, geluid, fysieke belasting en gevaarlijke stoffen, dan is er zeker een best practice voor de praktijk uit af te leiden. In dit artikel wordt ook vanuit mijn eigen praktijkervaringen hierop ingegaan en worden waar mogelijk ook de interventies besproken die na een preventief medisch onderzoek zouden moeten volgen.

Er zijn de laatste jaren enkele landelijke initiatieven ontstaan die met een bundeling van krachten de noodzakelijke beweging van ‘ziekte en zorg’ naar ‘gezondheid en gedrag’ krachtig kunnen ondersteunen. Hierbij wordt onderkend dat (publiek-private) samenwerking belangrijk is en dat bij het bevorderen van zelfmanagement een ondersteunende en stimulerende omgeving cruciaal is. Aan werknemers kan een integraal gezondheidsmanagementprogramma worden aangeboden dat wetenschappelijk gevalideerd is, leefstijl- en gedragsverandering op een stimulerende manier ondersteunt, stuurinformatie geeft voor een het bedrijfsgezondheidsbeleid en aan de verplichting voldoet om werknemers periodiek een preventief medisch onderzoek aan te bieden.

Risico, risicofactor en risicogroep: begrippen die in de dagelijkste praktijk veel worden gebruikt. Maar wat betekenen ze? Als bedrijfsarts hebt u, net als alle andere artsen, geleerd om personen met een hoog risico op bijvoorbeeld het krijgen van een hartinfarct op te sporen en te behandelen. Dit met het oogmerk om ziekte te voorkomen. De vraag is of dit de efficiëntste aanpak is. Het is de verdienste van Geoffrey Rose dat hij verder keek dan zijn eigen populatie en zo ontdekte dat de oorzaak van de epidemie van hart- en vaatziekten lag in de verdeling van de risicofactoren in de bevolking. Een strategie gericht op het verschuiven van deze verdeling (de hele-bevolkingbenadering) zet meer zoden aan de dijk dan een strategie gericht op de groep met een hoog risico. Ook op andere terreinen dan hart- en vaatziekten kan deze benadering haar vruchten afwerpen. De bedrijfsarts is de persoon bij uitstek die veranderingen kan aanbrengen in de minisamenleving en die bedrijven zijn.

Preventie is de zesde stap in het zesstappenplan voor de signalering en preventie van beroepsziekten. Een kerntaak van bedrijfsartsen is het geven van preventieve (medische) adviezen aan werknemers en werkgevers om beroepsziekten te voorkomen. In de praktijk blijkt het lastig om effectieve maatregelen in te voeren. Soms is het effect van de maatregel onbekend voor het specifieke werk of komt de noodzakelijke gedragsverandering bij betrokkenen niet op gang. Voordat preventieve adviezen leiden tot de gewenste gedragsveranderingen, moeten vaak verschillende maatregelen worden geïmplementeerd op individueel niveau en op bedrijfsniveau.

De bedrijfsarts is de afgelopen decennia meer op afstand komen te staan van arbeidsorganisaties. Een groot deel van de arbeidsgerelateerde gezondheidsklachten blijft onopgemerkt. Daarmee is de invloed van de bedrijfsarts op preventie beperkt. Tegelijk wordt door de afnemende invloed van vakbonden de bedrijfsarts steeds belangrijker als ambassadeur van de gezondheid van werknemers. De aangepaste Arbowet is hierbij een steun in de rug. Desondanks blijft er een forse discrepantie tussen de gewenste rol van de bedrijfsarts en de daadwerkelijke uitvoering daarvan in de dagelijkse praktijk. Toegang tot de werkplek blijkt toch minder eenvoudig te realiseren. Het signaleren van structurele knelpunten blijft afhankelijk van medewerking van de werkgever. Daarnaast wordt de bedrijfsarts geconfronteerd met schijnbaar toenemende complexiteit van arbeidsgerelateerde problematiek (bijvoorbeeld toxicologie en oncologie).