Physios

De vergrijzing neemt toe en daarmee het aantal ouderen met fysieke beperkingen. Een van de belangrijkste oorzaken van deze fysieke beperkingen is sarcopenie, dat wordt gekenmerkt door het verlies van spiermassa, kracht en fysiek functioneren. Gevolgen van sarcopenie zijn een verhoogd risico op vallen, comorbiditeit, institutionalisering, hospitalisering en hogere zorgkosten. De oorzaken van sarcopenie zijn multifactorieel, waarbij inactiviteit en inadequate voedingsinname belangrijke factoren zijn. Door meer fysieke activiteit, met name een combinatie van duur-en krachtoefeningen, treedt adaptatie op van spiervezels type I en type Il, wat resulteert in meer spiermassa, kracht en beter fysiek functioneren. Maar zonder adequate eiwitinname lukt dit niet optimaal. Een eiwitinname van 1,2-1,5 g/kg/d, verdeeld over vier eetmomenten (ontbijt, lunch, diner en avondmaaltijd), samen met een beweeginterventie lijkt de meest belovende behandeling te zijn voor thuiswonende ouderen, kwetsbare ouderen en ouderen in ziekenhuis- of revalidatiesetting. Een goede samenwerking tussen de beweegprofessional en voedingsprofessional is hierbij noodzakelijk.

Tijdens het schilderen van ‘De anatomische les van dr. Nicolaes Tulp’ kon Rembrandt niet bedenken dat dit werk aanleiding zou zijn voor de jubileumthemadag van Physios. Op vrijdag 4 oktober kwamen vele collega-fysiotherapeuten bij elkaar op het Nationaal Sportcentrum Papendal in Arnhem om zich een dag te storten in het boeiende vakgebied van de functionele anatomie. De twee plenaire sessies werden verzorgd door twee functionele anatomen: professor dr. Gert-Jan Kleinrensink en Karl Jacobs. Voor de vijf masterclasses was het voor elke spreker de opdracht om met de functionele anatomie als basis een bepaalde regio of klachtengebied te belichten. Deze geslaagde themadag werd afgesloten met een bijzondere bijdrage van forensisch patholoog-anatoom Hans de Boer over de dissectie in de 21ste eeuw.

Reductie van overgewicht is een van de doelen van het Nationaal Preventieakkoord. Het reduceren van het lichaamsgewicht hangt nauw samen met het aanpassen van de leefstijl. De fysiotherapeut kan binnen het domein preventie interventies rondom leefstijlbeïnvloeding oppakken. Als leefstijlcoach is de fysiotherapeut een 'T-shaped professional' die integraal (interprofessioneel) samenwerkt met aangrenzende disciplines. De fysiotherapeut beschikt over verschillende instrumenten om de intake, coaching, gedragsverandering en monitoring te integreren in zijn praktisch handelen. Deze instrumenten komen in dit artikel aan bod. Verder worden beschreven: het belang van tools zoals een samenwerkingsplan, het gebruik van de sociale kaart, de gezonde wijkaanpak, en de voorwaarden en inhoud van gecombineerde leefstijlinterventies. Kortom, dit artikel beschrijft leefstijlbeïnvloeding binnen de fysiotherapie en geeft handreikingen om hiermee aan de slag te gaan.

Voldoende fysieke activiteit verkleint het risico op chronische ziekten en heeft een positief effect op het psychische welzijn. De mens hoeft in de moderne tijd niet erg fysiek actief te zijn voor zijn dagelijkse bezigheden. Vanwege de vermindering van de fysieke activiteitenniveau en de mogelijke gezondheidsrisico’s daarvan zijn er verschillende normen en richtlijnen opgesteld voor de mate van gezond bewegen. In de jaren zestig van de vorige eeuw werd de 10.000 stappennorm geïntroduceerd, en in 2017 werd de nieuwe Nederlandse Beweegrichtlijn opgesteld. De norm voor voldoende beweging in de Nederlandse Beweegrichtlijn is voor volwassenen 150 minuten per week matige tot zware inspanning, verdeeld over minimaal twee dagen. Voorbeelden hiervan zijn wandelen en fietsen als matige inspanning tot hardlopen en competitieve sporten als zware inspanning. Matige tot zware intensieve inspanning staat gelijk aan een metabool equivalent (MET) van 3,0 of meer. De Gezondheidsraad geeft aan dat langer, intensiever en frequenter bewegen extra gezondheidsvoordelen meebrengt, waarbij er minimaal aan de 150 minuten matige tot zware inspanning voldaan dient te worden. Daarnaast moeten volwassenen tweemaal in de week spier- en botversterkende oefeningen doen en lang stilzitten zoveel mogelijk voorkomen.

De levensverwachting in Nederland is de laatste decennia sterk toegenomen. De belangrijkste gezondheidswinst die in de komende jaren te behalen valt, is een toename van het aantal jaren leven in goede gezondheid. Een gezonde leefstijl kan daarbij helpen. De fysiotherapeut kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren door mensen te motiveren tot gedragsverandering. Betrouwbare en begrijpelijke informatie voor de patiënt en samenwerking tussen de eerste lijn, het sociaal domein en de patiënt of bewoner van een wijk kunnen de professional daarbij helpen.

Het menselijk bindweefsel krijgt tijdens het dagelijks functioneren te maken met allerlei soorten druk- en/ of trekkrachten. Deze bindweefselstructuren dienen zich morfologisch aan te (kunnen) passen aan de kwaliteit en kwantiteit van deze mechanische stimuli. Bindweefsels bevinden zich daarom in een continu remodelleringsproces, waarbij mechanische prikkels (houding en beweging) essentieel zijn om het adaptief proces te sturen. De kwaliteit en kwantiteit van bewegen is daarom een belangrijk fysiotherapeutisch aangrijpingspunt. Dit artikel geeft een overzicht van de mechanische eigenschappen van diverse bindweefselsoorten en is specifiek gericht op het adaptief vermogen van dicht collagene en losmazige bindweefselstructuren. Deze twee typen bindweefsel hebben een verschillende bouw, verschillende functionele eigenschappen en ook een verschillend adaptief vermogen. Het artikel poogt tot slot praktische handvatten te beschrijven om het bindweefseladaptatieproces te kunnen beïnvloeden.