Nurse Academy O&T

Momenteel verandert er veel in de gezondheidszorg; ook in de ouderenzorg zit men niet stil. Verbeterprogramma’s en innovatieprojecten, alle gericht op een paradigmashift die het leven van de oudere weer meer van henzelf moet maken. Ook het ministerie stuurt aan op een verandering en verbetering van de verpleeghuiszorg, die zijn uitgewerkt in het verbeterprogramma verpleeghuizen ‘Waardigheid en Trots’, geïnitieerd door staatssecretaris Van Rijn. Het verbeterprogramma bespreekt een aantal speerpunten, waarvan verwacht mag worden dat in de realisatie ervan verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten een belangrijke rol spelen. Dit artikel werkt de speerpunten uit en bespreekt voorbeelden van verpleegkundig leiderschap in de dagelijkse praktijk van het verbeterprogramma.

Sinds de invoering van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg in 1997 is er wettelijk tuchtrecht voor verpleegkundigen. Hoewel er vergeleken met andere beroepsgroepen relatief weinig tuchtzaken zijn voor verpleegkundigen, zijn er zaken bij waarbij de aangeklaagde verpleegkundige soms ernstig in de fout is gegaan. Zoals de wijkverpleegkundige die de trieste hoofdrol speelt in dit artikel.

Om goed te communiceren met verwarde ouderen, is het belangrijk op hun belevingswereld af te stemmen. Dat betekent afstemmen op het limbische brein; dat is het deel van de hersenen dat gestuurd wordt door emoties. Optimale communicatie is veelal non-verbaal en zal bestaan uit: contact maken, meebewegen en uitnodigen. Creativiteit is daarbij belangrijk, evenals het aanpassen van het tempo en het voorkomen van faalervaringen. Als zich gedragsproblemen voordoen, is het aan te raden een stappenplan te volgen voor een zorgvuldige doelbepaling en analyse. Van daaruit kunnen interventies worden ingezet. Deze zullen er veelal op gericht zijn oorzaken weg te nemen en de oudere een veilig en tevreden gevoel te geven.

Een gezondheidsprobleem van ouderen staat nooit op zichzelf, maar wordt bepaald en is continu onderhevig aan allerlei lichamelijke, psychische en sociale factoren. Klinisch redeneren bij (kwetsbare) ouderen gaat vooral om het vroegtijdig signaleren van bedreigingen voor de gezondheid, het toepassen van preventieve interventies en in samenspraak met de cliënt komen tot besluitvorming over interventies. Verpleegkundigen maken gebruik van verschillende redeneerhulpen en redeneerschema’s om in alle fasen van het verpleegkundig proces verantwoorde besluiten te nemen. In het volgende artikel wordt de methodiek 'van screening naar zorgplan' toegelicht. In de rubriek casuïstiek (blz 34) wordt de methodiek toegepast op een casus.

Het werken met classificatiesystemen in de verpleegkunde bestaat al lang, toch lijkt het actueler dan ooit. Door de hervormingen in de langdurige zorg wordt er van zorgverleners verwacht dat zij inzichtelijk maken welke zorg ze leveren en waarom. Classificatiesystemen zijn bedoeld om methodisch werken te ondersteunen. Het Omaha System is een classificatie die in Amerika is ontwikkeld en erkend is als zinvol systeem. Het Omaha System is opgebouwd uit drie samenhangende componenten; een assessment op basis van aandachtsgebieden, acties en uitkomsten. Inmiddels wordt het ook in Nederland veelvuldig gebruikt, vooral door thuiszorgaanbieders.

In de leermodule ‘Klinisch redeneren bij (kwetsbare) ouderen; van screening naar zorgplan’ is beschreven op welke manier verpleegkundigen het beloop van specifieke gezondheidsproblemen van kwetsbare ouderen kunnen beïnvloeden. Door het vroegtijdig signaleren van bedreigingen voor de gezondheid en het toepassen van preventieve interventies kunnen gezondheidsproblemen worden voorkomen. Met name stap 4, het diagnostisch assessment, is een proactieve cognitieve vaardigheid in het klinisch redeneren, waaraan hbo-opgeleide verpleegkundigen gestalte kunnen geven. In deze leermodule wordt de methodiek ‘Van screening naar zorgplan’ aan de hand van de casus van mevrouw Hagten uitgewerkt.