Praktische Pediatrie

De barkerhypothese, waarin wordt verondersteld dat de prenatale voedingstoestand en de voedingstoestand in het eerste levensjaar het risico op cardiovasculaire aandoeningen op latere leeftijd beïnvloeden, heeft geleid tot een nieuwe wetenschappelijke en maatschappelijke benadering van ziekten later in het leven. Men veronderstelt dat de associaties tussen pre- en postnatale omgevingsinvloeden en chronische ziekten verband houden met het aanpassingsvermogen van de structuur en functie van orgaansystemen via epigenetische mechanismen, om zo de overlevingskansen van de vrucht op dat moment te vergroten terwijl de kans op gezondheidsrisico’s later in het leven erdoor toeneemt. Het is van groot belang om bij het onderzoek naar de rol van voeding bij de ontwikkeling van ziekten op de volwassen leeftijd niet alleen te letten op het voorkómen van een gestoorde metabole ontwikkeling op latere leeftijd, maar ook op mogelijke beperking en tijdige bijstelling daarvan. Dit mag echter geen afbreuk doen aan de huidige preventiecampagnes, bijvoorbeeld rond levensstijl en fysieke activiteit, die de incidentie van cardiometabole aandoeningen verder zullen moeten blijven terugdringen.

Voeding speelt in de kindergeneeskunde een belangrijke rol. Dat geldt voor de voeding voor zuigelingen, maar in toenemende mate realiseren wij ons ook hoe belangrijk de rol is die voeding speelt in de gezondheid van oudere kinderen. Vooral (maar niet alleen) de kinderartsen-mdl, gespecialiseerd in voedingsproblematiek bij ziekte, maken zich er sterk voor dat voeding de nodige aandacht krijgt. Als inleiding op het thema ‘Voeding en ziekte’ interviewde ik twee prominente leden van dat gilde: Angelika Kindermann en Jessie Hulst.

Ervaringen op de kinderafdeling in Zwolle laten zien dat implementatie van een evidence-based praktijkvoering (EBP) heel goed mogelijk is in een drukke algemene praktijk. Belangrijk om zich te realiseren is dat evidence-based medicine (EBM) geen dogma is dat alleen op grote wetenschappelijke studies leunt. EBM betekent dat medische beslissingen worden genomen op basis van het best beschikbare wetenschappelijke bewijs, juist in combinatie met de ervaring van de clinicus en rekening houdend met de context van de individuele patiënt. Voor EBP is er een paradigmaverandering nodig in de cultuur: een veilige en zelfkritische werkomgeving, waarin het kenbaar maken van lacunes in kennis wordt gewaardeerd, is essentieel voor EBP. Probleemeigenaarschap, afdelingbrede training, inbedding in de weekstructuur en lokaal ontwikkelde of toepasbaar gemaakte richtlijnen zijn de kernelementen van een succesvolle implementatie van EBP.

Vitamine D-deficiëntie komt veel voor in Nederland, vooral bij kinderen met obesitas of een getinte huidskleur. Ook kinderen met een heel lichte huidskleur, een macrobiotisch dieet, diabetes mellitus type 1of een lage calciumintake zijn risicogroepen. Baby’s geboren uit moeders met een vitamine D-deficiëntie zijn eveneens at risk. Behalve dat vitamine D belangrijk voor de bot- en spier aanmaak is, wordt steeds duidelijker dat het ook invloed heeft op afweer, stemming en auto-immuniteit en dat het een anticarcinogene werking heeft. De Gezondheidsraad adviseert om aan alle kinderen tot 4 jaar 10 µg vitamine D per dag te geven en vanaf 4 jaar alleen aan getinte kinderen en kinderen die weinig buiten komen. Zij houdt een spiegel van < 30 nmol/l aan als deficiënt, anders dan wat internationaal gebruikelijk is, namelijk < 50 nmol/l met een streefwaarde van > 75 nmol/l. Wij pleiten voor een vitamine D-suppletieadvies voor alle kinderen tot 19 jaar.

Calprotectine is een bepaling in de feces die gebruikt kan worden in de diagnostiek van inflammatoire darmziekten (ibd). Regelmatig bestaat er twijfel of een coloscopie op basis van de klachten gerechtvaardigd is. Bij deze kinderen zou de calprotectinebepaling nuttig kunnen zijn om het aantal coloscopieën bij patiënten die geen ibd blijken te hebben, te verminderen. Voor dit artikel werd gezocht naar studies over de diagnostische accuratesse van calprotectinebepaling in de diagnostiek van ibd. Er werden twee meta-analyses gevonden. De geïncludeerde studies werden uitgevoerd in een tertiaire setting met een hoge a-priorikans op ibd: 55% en 61%. De gevonden sensitiviteit van calprotectinebepaling was hoog: 0,92 en 0,98; de specificiteit was laag: 0,68 en 0,76. De hoge sensitiviteit maakt dat een negatieve testuitslag kan bijdragen aan de besluitvorming om geen invasieve diagnostiek te verrichten. De matige specificiteit moet behoeden voor het te laagdrempelig bepalen van calprotectine, dat kan leiden tot onnodige invasieve diagnostiek bij vals-positieve uitslagen.

Dit artikel beschrijft de ziektegeschiedenis van een 10 maanden oude jongen met een pancytopenie, splenomegalie en koorts, waarbij een in Spanje opgelopen Leishmania-infectie de oorzaak van de klachten bleek te zijn. Bij leishmaniasis denken de meeste artsen aan een tropische ziekte. De ziekte is echter toenemend endemisch in het Middellandse Zeegebied. De verwachting is dat de verspreiding van de Leishmania-parasiet zich ook zal uitbreiden naar het noorden van Europa. Wij zullen dit ziektebeeld in Nederland daarom steeds vaker tegenkomen.