Praktische Pediatrie

Spugen bij zuigelingen (regurgitatie) is een fysiologisch fenomeen, veroorzaakt door de relatief grote hoeveelheid voeding en hoge buikdruk en bevorderd door onrijpheid van de antirefluxbarrière. Regurgitatie moet worden onderscheiden van gastro-oesofageale refluxziekte en van spugen door koemelkallergie. Het is een klinische diagnose; voor aanvullende diagnostiek is geen plaats. De behandeling bestaat in eerste instantie uit uitleg, geruststelling en zo nodig aanpassing van de voeding. Voedingsverdikking is vaak effectief, maar moet op goede indicatie worden voorgeschreven. De waarde van houdingstherapie is dubieus; de meeste liggingsaanpassingen zijn ineffectief of werken averechts. Voor medicamenteuze behandeling is geen plaats. De prognose van regurgitatie is uitstekend; de klachten verdwijnen vrijwel altijd ruim voor de eerste verjaardag.

Kinderen met morbide obesitas (sds-bmi ≥ 3,0 of sds-bmi > 2,3 met obesitas gerelateerde morbiditeit) waarbij ambulante behandeling niet succesvol is gebleken, komen in aanmerking voor intensieve, klinische behandeling in een gespecialiseerd centrum. Naast psychosociale consequenties heeft morbide obesitas óók op de kinderleeftijd grote invloed op de fysieke gezondheid. Belangrijke medische redenen om kinderen met morbide obesitas intensief te behandelen zijn obesitas gerelateerde morbiditeit en preventie van obesitas op volwassen leeftijd, met de daarmee gepaard gaande morbiditeit en mortaliteit. Omdat er nog onvoldoende bekend is over de effectiviteit van behandeling van morbide obese kinderen en adolescenten, vindt centrumbehandeling in Nederland uitsluitend plaats in het kinderobesitascentrum van Heideheuvel in Hilversum. Binnen een gerandomiseerde trial worden hier interventies onderzocht op (kosten)effectiviteit en psychologische determinanten van gewichtsreductie en gewichtsbeheersing. Ook zal dit onderzoek een basis kunnen vormen voor een zorgstandaard waarin omschreven staat wat goede zorg is voor deze groep patiënten.

Een negen dagen oude neonaat presenteert zich met spugen. Aan de hand van deze casus bespreken wij de differentiaaldiagnose van spugen bij pasgeborenen en daarbij mogelijk aanwezige alarmsymptomen wijzend op een gastro-intestinale obstructie. De overwegingen en mogelijkheden voor verdere diagnostiek bij gallig braken bij een neonaat zullen achtereenvolgens besproken worden. De in deze casus aanwezige malrotatie, een embryonale rotatiestoornis van de darm, kan zich door een variabele breedte van de aanwezige mesenteriumsteel (radix) op diverse leeftijden zeer verschillend presenteren. Bij de neonaat gaat dit echter vaak gepaard met volvulus van de dunne darm en is daarmee een spoedeisend ziektebeeld.

Ankyloglossie, kort tongriempje of ‘tongue-tie’ in het Engels, is een abnormaal kort frenulum linguae. Het frenulum linguae is een mediane plooi van slijmvlies die de onderkant van de tong met de mondbodem verbindt (figuur 1). Normaalgesproken treedt er in de embryonale fase massale celdegeneratie op en is het frenulum linguae de enige blijvende, kleine verbinding tussen de tong en de mondbodem. Aan weerszijden van het onderste einde van het frenulum bevinden zich twee verhevenheden; hier monden de ducti van de glandulae submandibulares uit.

Een afgeplat achterhoofd door rugligging, ook wel positionele plagiocefalie genoemd, wordt bij 17% van de zuigelingen gezien. De incidentie van positionele plagiocefalie is toegenomen sinds rugligging wordt aanbevolen ter preventie van wiegendood. Positionele plagiocefalie is een cosmetisch probleem. Voor zover bekend zijn er geen gevolgen voor de ontwikkeling van het kind. Wanneer conservatieve therapie (houdings- en hanteringsadviezen) onvoldoende effect heeft, kan helmtherapie worden toegepast. Gerandomiseerde gecontroleerde trials (rct’s) naar het effect van helmtherapie zijn niet verricht. In prospectieve niet-gerandomiseerde gecontroleerde studies lijkt het hoofd na helmtherapie ronder te zijn. Methodologisch valt op deze studies echter nogal wat aan te merken. Zo lang er geen goed opgezette rct is verricht, is onvoldoende duidelijk of helmtherapie effectief en veilig is. Gezien de (milde) aard van het probleem lijkt terughoudendheid geboden bij het aanbieden van helmtherapie buiten wetenschappelijke studies om.

De hielprik is de meest gebruikte methode om bij pasgeborenen bloed af te nemen, maar het is een pijnlijke ingreep. In een Cochrane review werd de hielprik vergeleken met de venapunctie wat betreft effectiviteit van bloedafname en pijnrespons bij gezonde voldragen pasgeborenen. Vijf gerandomiseerde studies met in totaal 317 gezonde pasgeborenen lieten een significant lagere pijnscore zien (op gevalideerde pijnscoreinstrumenten) bij pasgeborenen die een venapunctie hadden ondergaan dan bij pasgeborenen die een hielprik hadden gehad.