Praktische Pediatrie

Bulleuze dermatosen van de kinderleeftijd kunnen een acuut en snel progressief beloop hebben met uitgebreide morbiditeit en zelfs mortaliteit. De diagnosen staphylococcal scalded skin syndroom, stevens-johnson-syndroom, toxisch epidermale necrolyse en lineaire IgA-dermatose worden beschreven, met nadruk op de herkenning van de huidbeelden en het tijdig opstarten van een passend beleid.

Een 11-jarige jongen presenteerde zich met een monoartritis van de rechterknie en koorts. Vijf maanden voor presentatie had hij een tekenbeet bemerkt, waarbij de teek binnen 24 uur werd verwijderd. Er was geen erythema migrans waargenomen. Gezien de negatieve bloed- en synoviaalvochtkweken werden IgG-antistoffen tegen Borrelia burgdorferi (B. burgdorferi) bepaald, die sterk verhoogd waren. Op basis van anamnese en serologie werd de diagnose lymeartritis gesteld. Een van de meest voorkomende uitingsvormen van vroege gedissemineerde lyme-borreliose is monoartritis van het kniegewricht. Ook al is een teek binnen 24 uur verwijderd en is er geen erythema migrans waargenomen, een infectie met B. burgdorferi dient overwogen te worden als oorzaak van monoartritis van het kniegewricht.

Hemangiomen zijn benigne vaattumoren die na een groeifase spontaan in regressie gaan. Meestal kan een expectatief beleid worden gevoerd. Behandeling is geïndiceerd bij functioneel bedreigende en ulcererende, pijnlijke hemangiomen. Propranolol is een veelbelovende behandeling en heeft de eerdere therapeutische opties, zoals steroïden en chirurgie, grotendeels vervangen. Gerandomiseerd onderzoek met een controlegroep is tot op heden niet uitgevoerd, maar propranolol wordt wereldwijd gegeven vanwege de observatie dat de meeste hemangiomen snel in regressie gaan. De huidige stand van zaken ten aanzien van de behandeling van hemangiomen en in het bijzonder de ervaringen met propranololbehandeling worden in dit artikel beschreven. Propranolol lijkt vooral effectief in de groeifase en wordt bij voorkeur gestart in de eerste levensmaanden. Het geven van bètablokkers aan jonge zuigelingen lijkt relatief veilig, maar heeft potentieel gevaarlijke bijwerkingen. Een zorgvuldige indicatiestelling voor behandeling blijft daarom belangrijk. In de toekomstig zal de behandeling van hemangiomen met propranolol of andere bètablokkers nog verder uitkristalliseren. Daartoe zullen waarschijnlijk ook gerandomiseerde klinische trials noodzakelijk zijn.

Voor kinderen is het gebruik van medicatie in vloeibare vorm prettig. Daarom schrijven kinderartsen regelmatig recepten voor drankjes uit die thuis gebruikt worden. Het is natuurlijk wel de vraag of het lukt de hoeveelheid medicatie nauwkeurig af te meten. Yin en anderen gingen na welke factoren van invloed zijn op het correct doseren van vloeibare medicatie.

Ichthyosis is een heterogene groep huidaandoeningen met een afwijkende verhoorning, die zich uit in hyperkeratose en schilfering. Een zeer ernstige vorm van genetisch bepaalde ichthyosis is het keratitis-ichthyosis-deafness (kid-)syndroom, dat ook letale gevolgen kan hebben. Ichthyosis vulgaris is de meest voorkomende erfelijke vorm, waarbij een wit-grijze schilfering wordt gezien op romp en extremiteiten. Bij X-linked ichthyosis is de schilfering donker en dik. Tot slot wordt bij autosomaal recessieve congenitale ichthyosis (arci) postpartum vaak een collodionbaby gezien. Na het afvallen van de collodion membraan ontstaat een lamellaire schilfering. De behandeling is lokaal en gericht op hydratie en keratolyse. Het in bad doen zorgt voor hydratie. Door vervolgens te smeren met een indifferente zalf wordt het vocht in de huid vastgehouden en de conditie van de huid verbeterd. Met keratolytische middelen wordt de schilfering verwijderd. Bij ernstige ichthyosis is er de mogelijkheid van systemische behandeling met retinoïden.

Kinderen hebben vaak huidinfecties: virale huidinfecties, bacteriële dermatosen en dermatomycosen. Vrijwel ieder kind krijgt ooit wratten en mollusca contagiosa. Beide aandoeningen genezen spontaan en veelal zonder littekenvorming. Gordelroos komt minder vaak voor. Meestal is het een onschuldige aandoening, maar in het gelaat of in het oor kan gordelroos zonder adequate behandeling ernstig verlopen. De hand-, voet- en mondziekte is een virale aandoening die vooral pijnlijke mondulcera kan geven; de behandeling is symptomatisch. Impetigo en furunkels zijn bacteriële huidaandoeningen. Lokale antibiotica zijn bij impetigo meestal effectief, bij een furunkel echter niet. Bij uitgebreide impetigo of ernstige furunkels kunnen orale antibiotica geïndiceerd zijn, zeker bij kinderen met verminderde weerstand. Dermatomycosen, zoals ringworm, zwemmerseczeem en luiereczeem, zijn meestal onschuldig en reageren goed op lokale antimycotica.