A&I

3D TEE is een logisch vervolg op de 2D-echocardiografie en stelt ons in staat om perioperatief betrouwbare en gedetailleerde uitspraken te doen, m.n. aangaande klepafwijkingen. De 3D echografische technologie moet gezien worden als een aanvulling op de al bestaande 2D en dopplerechografie. 3D-echocardiografie heeft een duidelijk voordeel wat betreft LVEF-meting en morfologische en functionele analyse van hartafwijkingen. Toekomstig onderzoek zal deze nieuwe technologie in het juiste perspectief plaatsen.

Met goede herinneringen aan een eerder bezoek aan prof. dr. Paul Sergeant, dat ik samen met een van onze cardiochirurgen enkele jaren geleden in het kader van de OPCAB bracht, zocht ik opnieuw contact om met hem te praten over zijn visie op opleiding, samenwerking, controle, kwaliteit en verandering van zorgprocessen. Hij was enthousiast: ‘Natuurlijk werk ik graag mee, maar in een tijd waarin moderne communicatiemiddelen voorhanden zijn komt u daar toch niet helemaal voor naar Leuven?’

Bij de opvang van een patiënt met thoraxtrauma en eventueel chirurgisch ingrijpen speelt de anesthesioloog een belangrijke rol. Een thoraxtrauma is dikwijls een hoogenergetisch trauma met bijkomend letsel. Het aantal ribfracturen is een indicatie voor de pijn en voor de mate van energieoverdracht en daarmee voor de ernst van mogelijk aanwezig intrathoracaal en intra-abdominaal letsel. Luchtwegmanagement, behoud van adequate oxygenatie en orgaanperfusie zijn belangrijke taken. Optimale monitoring van de vitale functies en superieure pijnbestrijdingstechnieken zijn van belang voor het voorkomen van complicaties.

Postoperatieve cognitieve disfunctie (POCD) is een veelvoorkomende complicatie van hartchirurgie. Twee maanden na een hartoperatie lijdt ongeveer 20% van de patiënten aan POCD. Zij ervaren een verminderde kwaliteit van leven en hebben een verhoogde negentigdagen-mortaliteit. POCD is geassocieerd met hogere zorgconsumptie en meer kosten. Bij een veel kleiner deel van de patiënten (< 10%) persisteert POCD op langere termijn. Bij neuropsychologisch onderzoek worden na hartchirurgie vooral achteruitgang van aandacht en concentratie, motorische vaardigheid en het verbaal geheugen gevonden. Over de etiologie en pathogenese van POCD is nog veel onduidelijk. De systemische inflammatoire respons en systemische (micro-)embolieën als gevolg van chirurgisch trauma en blootstelling aan de hart-longmachine spelen wellicht een belangrijke rol. Gevorderde leeftijd, een laag opleidingsniveau, diabetes mellitus, hypertensie en longziekten verhogen de kans op POCD. De keuze van anesthetica heeft geen invloed.

Primaire preventie van een trombo-embolie in verband met een verhoogd risico is geïndiceerd bij patiënten die een grote orthopedische ingreep hebben ondergaan, bekend zijn met atriumfibrilleren of acuut ziek zijn opgenomen. Anticoagulantia kunnen het risico op veneuze trombo-embolische ziekten verlagen. Naast de coumarines en heparines zijn er nieuwe anticoagulantia ontwikkeld. Orale toediening, een vaste dosis en geen behoefte aan routinematige controles zijn voordelen. De nieuwe anticoagulantia lijken even effectief of zelfs effectiever in het voorkomen van veneuze trombo-embolie bij specifieke patiëntencategorieën zonder dat een verhoogde kans is aangetoond op het ontstaan van bloedingen. Belangrijke nadelen zijn dat er geen specifieke antagonisten bestaan om bij calamiteiten het bloedverdunnend effect van deze middelen acuut te couperen en dat er geen laboratoriumtest bestaat om het bloedverdunnend effect te meten. De werkingsduur is relatief kort en er zijn middelen en methoden die het bloedverdunnend effect van de nieuwe anticoagulantia kunnen tegengaan, doch deze zijn duur.

De laatste jaren is de aandacht voor medicatiefouten flink toegenomen. Uit diverse rapporten blijkt dat het aantal medicatiefouten met de daarmee gepaard gaande gevolgen onaanvaardbaar hoog is. Farmaceutische zorg is een complex proces waarbij veel zorgverleners betrokken zijn. Met name op een Intensive Care, waar ernstig zieke patiënten met vaak uitgebreide comorbiditeit en polyfarmacie zijn opgenomen, zijn de risico’s op medicatiefouten groot. Inmiddels is duidelijk geworden aan welke risicovolle handelingen met medicatie aandacht moet worden besteed om het aantal vermijdbare medicatiefouten en de schade daarvan terug te dringen. Overdracht van medicatiegegevens, voor toediening geprotocolleerd gereed maken van medicatie, interactiebewaking en toediening van medicatie verdienen daarbij in het bijzonder de aandacht. Aan de hand van de beschrijving van de farmaceutische zorgketen wordt per onderdeel aangegeven wat mogelijke oplossingen zijn om medicatiefouten te vermijden.