Nurse Academy GGZ

Monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers) waren in de jaren vijftig van de vorige eeuw een van de eerste medicijnen ontwikkeld voor het behandelen van een depressie. Het gebruik nam echter al snel af, vanwege de ernstige bijwerkingen en de gevaarlijke interacties met bepaalde voedingsmiddelen en met andere medicamenten. Bovendien kwamen er nieuwe vormen van antidepressiva op de markt. Als blijkt dat MAO-remmers effectief zijn voor patiënten met een ernstige unipolaire depressieve stoornis die onvoldoende of niet hebben gereageerd op andere antidepressiva, wordt de behandeling met dit middel opnieuw veelvuldig toegepast.2 Vanwege de risico’s bij het gebruik van MAO-remmers is extra zorgvuldigheid geboden bij deze behandeling. Dit artikel bespreekt de belangrijkste risico’s van MAO-remmers: de hypertensieve crisis en het serotoninesyndroom.

In de metacognitieve training (MCT) komen vijf kenmerkende disfunctionele denk- en redeneerstijlen van mensen met een (chronische) psychotische stoornis aan de orde. In de MCT wordt psycho-educatie in de vorm van kennisoverdracht over denkstijlen, hallucinaties, geheugen en inlevingsvermogen gecombineerd met diverse speelse oefeningen. Deze behandeling in acht sessies wordt gegeven in de vorm van een – gratis beschikbare – PowerPointpresentatie. Zevenenveertig personen (van wie negen personen klinisch waren opgenomen) met een ernstige stoornis in het schizofreniespectrum volgden de MCT. Door middel van een gestandaardiseerd evaluatieformulier werd onderzocht hoe de deelnemers de MCT beoordeelden. Cliënten waardeerden de MCT gemiddeld gesproken positief: 88,9% vond het een zinvolle en doordachte training, die leuk is (81,8%) en waarvan de doelstellingen duidelijk zijn (86,7%) en praktisch toepasbaar (73,3%). Vanuit cliëntenperspectief lijkt de MCT als een basisonderdeel in de behandeling van stoornissen in het schizofreniespectrum te kunnen worden opgenomen.

De afgelopen decennia is enorm veel wetenschappelijk onderzoek gedaan en zijn de resultaten steeds sneller beschikbaar gekomen. Toch verloopt implementatie van nieuwe kennis in de praktijk nog traag. Hierdoor krijgt een groot aantal mensen nog steeds niet de best beschikbare behandeling of zorg. Dit inzicht heeft ertoe geleid dat er steeds meer nadruk is komen te liggen op implementatie. In het kader hiervan wordt vaak gesproken over evidence-based practice (EBP) en kwaliteitsverbetering. Wetenschappelijk onderzoek, EBP en kwaliteitsverbetering zijn activiteiten die alle drie gericht op het verbeteren van patiëntenuitkomsten. Het is belangrijk deze drie begrippen goed te onderscheiden, want aan de uitvoering worden verschillende eisen gesteld. Wetenschappelijk onderzoek moet voldoen aan wettelijke eisen, zoals goedkeuring van een medisch-ethische commissie. Ook accrediterende instanties, zoals de American Nurses Credentialing Center for Magnet Recognition, de voorloper van het programma Excellente zorg van de V&VN, vragen transparantie over de toepassing. Zijn wetenschappelijk onderzoek, EBP en kwaliteitsverbetering nu drie silo’s die onafhankelijk van elkaar werken of is de patiënt gebaat bij synergie? Eerst wordt een korte beschrijving gegeven van de drie activiteiten. De belangrijkste verschillen worden opzettelijk contrastrijk uiteengezet, vervolgens worden aangrijpingspunten voor synergie aangereikt. Zowel de verschillen als de synergie worden geïllustreerd met onderzoeken en projecten over medicatieveiligheid.

De Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) is verouderd en wordt binnenkort gesplitst in twee nieuwe wetten: de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wet verplichte GGZ) en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wet zorg en dwang). Door de Wet Bopz te vervangen door twee afzonderlijke regelingen kunnen de bevoegdheden, de verplichtingen van de zorgaanbieder, de rechten van de patiënt en mogelijke maatregelen worden afgestemd op de specifieke kenmerken van de desbetreffende doelgroepen, waardoor de rechtsbescherming van patiënten wordt vergroot. In deze bijdrage wordt ingegaan op het wetsvoorstel verplichte GGZ en worden de verschillen met de Wet Bopz kort aangestipt.

Niet ieder cluster van psychotische symptomen rechtvaardigt een diagnose ‘schizofrenie’ zoals beschreven in de DSM-5. Zelfs wanneer we de DSM-criteria zorgvuldig toepassen, komen wij soms ziektebeelden tegen die een andere diagnose rechtvaardigen en daarmee ook een andere behandeling. In dit artikel worden vijf van zulke ziektebeelden beschreven. Achtereenvolgens komen aan bod: het alice-in-wonderlandsyndroom, het incubusfenomeen, de katatonie, muzikale hallucinaties en de temporale epilepsie. Bij ieder ziektebeeld worden de kernsymptomen en andere kenmerken beschreven en worden adviezen gegeven voor de medische en verpleegkundige behandeling.

In de geestelijke gezondheidszorg in Nederland zien hulpverleners steeds meer mensen van verschillende etnische en culturele achtergronden. In deze gevalsbeschrijving wordt bekeken hoe de hulpverlener door middel van het zogeheten ‘cultureel interview’ de culturele achtergrond van de patiënt ziet en vanuit dit perspectief de behandeling kan vormgeven.