Quintesse

In dit artikel beschrijven we hoe contacteczeem door de bedrijfsarts kan worden aangepakt en hoe de bedrijfsarts een diagnose kan stellen en interventies kan adviseren. Door de beschrijving van drie casussen krijgt de bedrijfsarts een indruk van mogelijke oorzaken van werkgerelateerde huidklachten, specifiek het contacteczeem. De casuïstiek laat zien welke oplossingen op de werkplek mogelijk zijn, zodat werk kan worden behouden. De casussen in dit artikel nemen toe in complexiteit. Bij complexe casus heeft de bedrijfsarts hulp van deskundigen nodig om een volledig beeld te krijgen, waarmee de bedrijfsarts zich op het effectief voorkomen van de huidaandoening kan richten. De eerste casus beschrijft een situatie die volgens de NVAB-richtlijn geheel door de bedrijfsarts kan worden begeleid. De andere casussen illustreren welke aanvullende diagnostische en interventiemogelijkheden er zijn.

Arbeidsdermatologie heeft zich vooral de laatste jaren ontwikkeld tot een levendig en interessant specialisme met een heel sterk interdisciplinair karakter. Het omvat meer dan alleen werkgerelateerd handeczeem. Onder andere de erkenning van werkgerelateerde huidkanker bij buitenwerkers, zoals basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom, laat de diversiteit van huidziekten zien die een sterk verband met het werk hebben. Ook de steeds verder toenemende prevalentie van atopische dermatitis geeft nieuwe arbeidsdermatologische uitdagingen. Zo stijgt het aantal mensen die op basis van een atopische aanleg problemen ondervinden van atopisch handeczeem, dat kan worden verergerd door factoren op het werk. Er moet ook rekening worden gehouden met cofactoren, zoals chronische infecties en psychische aandoeningen. Aan de andere kant konden recent nieuwe inzichten in pathogenese van werkgebonden huidklachten en individuele risicofactoren gewonnen worden, waaruit nog zeer potente nieuwe behandelmogelijkheden ter beschikking zijn gekomen. Deze nieuwere systeemtherapieën kunnen worden gebruikt om handeczeem en andere werkgerelateerde huidziekten aanzienlijk beter te kunnen behandelen. Zo omvat bijvoorbeeld de recente Europese richtlijn voor handeczeem een reeks verschillende nieuwe topische en systemische therapieën.

Een allergische reactie ontstaat wanneer het immuunsysteem van het lichaam overreageert op stoffen die normaal gesproken onschadelijk zijn. Allergische reacties kunnen de kwaliteit van het leven van patiënten aanzienlijk beïnvloeden en leiden tot klachten op het werk, verzuim en arbeidsongeschiktheid. Het is daarom van groot belang om tijdens een consult navraag te doen naar het beroep, de werkzaamheden of de toekomstige beroepskeuze van een atopische patiënt.

Er zijn 800 allergenen bekend waaraan mensen in hun werksituatie worden blootgesteld en die allergisch beroepsastma kunnen geven. Bewustwording hiervan is voor zowel werknemer, werkgever als zorgverlener van belang. Aan de hand van een casus werd pas door een multidisciplinaire benadering inclusief een uitgebreid medisch werkplekonderzoek de diagnose werkgebonden astma gesteld. Door middel van een Periodiek Arbeids Geneeskundig Onderzoek kan vroege opsporing bereikt worden en er kunnen aanwijzingen voor het nemen van preventieve maatregelen voor andere werknemers uit voortkomen. Het gezondheidsbewakingssysteem van de bakkers vormt hier een goed voorbeeld van.

De gezondheidszorg, het kappersvak en metaalbewerking zijn branches waar beroepshuidaandoeningen frequent voorkomen. Maar ook bij andere beroepen zijn deze beelden te verwachten. Per beroep wordt aangegeven wat de belangrijkste items zijn die u moet weten als u werkzaam bent als bedrijfsarts voor deze branches betreffende beroepshuidziekten. De resultaten van interventieprogramma’s worden toegelicht. Naast de contactdermatitis zijn ook contacturticaria en proteïnecontactdermatitis mogelijk. In dit artikel worden de huidige behandelmogelijkheden op een rij gezet met een doorkijk naar de toekomst.

Handeczeem is de meest voorkomende vorm van contacteczeem op het werk. Bij handeczeem is het voor het duurzaam hervatten van werkzaamheden van groot belang om de mechanismen te achterhalen die een rol spelen bij het ontstaan van dit beeld. Een specifieke vorm van handeczeem ontstaat door contact met cement, in de praktijk vaak betoneczeem genoemd. Chromaten in cement zijn veelal de uitlokkende reagentia. Daarnaast bevatten beton en cement vaak additieven met een fors irritatieve werking die deze reactie kunnen uitlokken en versterken. In dit artikel beschrijven we twee casussen van contacteczeem die zijn ontstaan als reactie op cement, bespreken we de mechanismen en reacties die leiden tot dit beeld en geven we aanwijzingen hoe de bedrijfsarts kan komen tot goede diagnostiek en behandeling. Daarbij is de verwijzing naar beroepsgerelateerde expertisecentra zoals Centrum Huid en Arbeid in Arnhem of het Centrum voor beroepsziekten Amsterdam van toegevoegde waarde.