Praktische Pediatrie

Luchtweginfecties komen veel voor bij kinderen, zeker op jonge leeftijd. Door de blootstelling aan verschillende verwekkers treden er ook steeds opnieuw infecties op, de zogeheten ‘recidiverende luchtweginfecties’. Meestal betreft dit normaalvariatie, maar er kan sprake zijn van onderliggende aandoeningen van het KNO-gebied of de lage luchtwegen. In zeldzame gevallen is er een onderliggende afweerstoornis. Het is van belang om dit te herkennen, zodat specifieke behandeling kan worden ingesteld die ziektelast en (verdere) schade aan longen en gehoor kan voorkomen. In dit nascholingsartikel geven we een overzicht van de meest voorkomende afweerstoornissen in het kader van luchtweginfecties. We bespreken de aspecten waar bij anamnese en lichamelijk onderzoek op moet worden gelet en hoe deze bevindingen te duiden. Ook het aanvullend onderzoek, met aandachtspunten en kosten, komt uitgebreid aan bod. Een praktisch stroomdiagram, gebaseerd op de bestaande protocollen, kan in de spreekkamer behulpzaam zijn bij het inzetten van passende diagnostiek.

Ernstig of ongewoon verlopende bacteriële infecties, recidiverende pyogene infecties of abnormale ontstekingsreacties kunnen wijzen op een neutrofielenstoornis. Dit kan berusten op een afwijkend aantal of functionele defecten van neutrofielen. Aangeboren neutrofielenfunctiestoornissen zijn zeldzaam, waardoor herkenning lastig is en de diagnostiek vaak wordt vertraagd. De klinische presentatie varieert van neonatale tot volwassen leeftijd. Hoewel afwijkingen in het neutrofielenaantal eenvoudig zijn vast te stellen, vereist de diagnostiek van functionele defecten de inschakeling van gespecialiseerde laboratoria. Bij twijfel wordt overleg met een infectioloog of immunoloog aanbevolen. De behandeling richt zich op het voorkomen van infecties en inflammatoire complicaties, vaak met antibiotische of antifungale profylaxe en soms immunomodulerende therapie. In ernstige gevallen is allogene stamceltransplantatie de enige curatieve optie, die vroegtijdig in het ziektebeloop moet worden overwogen.

In landen waar cannabis gelegaliseerd is, wordt een toename gezien van het aantal acute cannabisintoxicaties bij kinderen. Naast intoxicaties door inhalatie spelen edibles hierbij een rol. Edibles zijn eetbare vormen van cannabis, verwerkt in felgekleurd snoepgoed, koek of cake. Cannabisintoxicatie kan een breed spectrum van symptomen veroorzaken. Welke symptomen optreden, hangt samen met factoren zoals individuele gevoeligheid, toedieningsweg, hoeveelheid en snelheid van toediening. De behandeling is in de eerste plaats gericht op monitoring, symptoombestrijding en supportive care wanneer dit geïndiceerd is. Naast acute intoxicaties wordt binnen de kindergeneeskunde ook chronisch gebruik van cannabis gezien. Bij langdurig en (hoog)frequent gebruik kan het cannabinoïd-hyperemesissyndroom (CHS) optreden. Dit syndroom kenmerkt zich door excessief braken zonder andere aantoonbare oorzaak, presentatie na langdurig cannabisgebruik en verlichting van de symptomen bij baden of douchen met heet water. De belangrijkste behandeling van CHS na herkenning is het staken van cannabisgebruik.

Farmacogenetica is al jaren in opkomst en wordt door sommigen gezien als hét hulpmiddel voor geïndividualiseerde zorg. Ook de zogenoemde DNA-medicatiepas is al meerdere keren in het nieuws geweest. Op basis van DNA-onderzoek kan een persoonlijk medicatieadvies worden gegeven. Zo kan een dosering worden aangepast, of kan er worden gekozen voor een ander geneesmiddel om bijvoorbeeld ernstige bijwerkingen te voorkomen. De uitkomst van het DNA-onderzoek wordt vermeld op een pas die de patiënt na het onderzoek krijgt en die bij het bezoek aan arts en apotheker kan worden gedeeld. Maar hoe nuttig is zo’n DNA-medicatiepas nu precies? En waar kun je die dan precies voor gebruiken? In dit artikel belichten we kort de achtergrond van farmacogenetica, hoe het nu al wordt toegepast in de zorg voor volwassenen, en in hoeverre het toepasbaar is in de kindergeneeskundige praktijk.

Iedereen is kwetsbaar voor misinformatie. Deze kwetsbaarheid betreft niet alleen (ouders van) patiënten maar ook onszelf. Of het nu gaat om foutieve of niet reproduceerbare wetenschappelijke publicaties, of om nieuwsberichten over een uitbraak van bedwantsen in de metro van Parijs. Vatbaarheid voor misinformatie wordt bepaald door verschillende factoren. Denk hierbij aan angst, (bijvoorbeeld voor bijwerkingen), iemands identiteit (met welke groep identificeer ik mij, welke waarden en normen passen hierbij?), sociale exclusie (doe ik gelijkwaardig mee?), vertrouwen (hebben (overheids)instanties het goed met mij voor?) en politieke context (polarisatie in de samenleving vergroot mogelijk de gevoeligheid voor misinformatie). Misinformatie, desinformatie, en nepnieuws vormen een probleem in de maatschappij, iets wat wij als zorgverleners ook in de spreekkamer bemerken. Deze vormen van misleidende en onjuiste informatie kunnen tot onrust en onzekerheid leiden bij (ouders van) patiënten, met potentieel schadelijke gevolgen. Het gebruik van sociale media zorgt voor snelle verspreiding van desinformatie en nepnieuws. Door de veelheid aan informatie en het selectief aanbieden van berichten door het gebruik van algoritmen is misinformatie steeds moeilijker te herkennen. Daarnaast zijn mensen eerder geneigd informatie te onthouden die ze vaker hebben gehoord en waar ze dus vertrouwd mee zijn (illusoire waarheidseffect). Het is belangrijk dat wij als kinderartsen weten wat onze eigen overtuigingen zijn én wat die van onze patiënten, vooral als die overtuigingen in conflict komen met elkaar en het belang van het kind. Door kritisch te blijven en nieuwsgierig naar waar berichtgeving vandaan komt, en door op feiten gebaseerde informatie te geven, kunnen we desinformatie in de spreekkamer weerleggen (debunken) en ouders en patiënten alert maken op hoe zij nepnieuws kunnen herkennen (prebunken). Door de zorgen van mensen te erkennen en serieus te nemen zullen ze meer openstaan voor een gesprek hierover.

Het mazelenvirus is extreem besmettelijk en veroorzaakt wereldwijd nog steeds aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit. Ook in Nederland waren er in 2024 enkele kleinere uitbraken en zijn er zorgen om een landelijke epidemie vanwege de dalende vaccinatiegraad. Het ziektebeeld uit zich initieel met koorts, huiduitslag, conjunctivitis en verkoudheid, maar kan nadien ernstige complicaties geven in de vorm van secundaire infecties ten gevolge van ‘amnesie van het immuunsysteem’ en neurologische complicaties zoals de zeldzame maar dodelijke subacute scleroserende panencefalitis. De behandeling van mazelen is uitsluitend ondersteunend. Vaccinatie is zeer effectief, maar een vaccinatiegraad boven de 95% is noodzakelijk voor groepsimmuniteit. Omdat de vaccinatiegraad in Nederland in 2022 voor het eerst onder de 90% daalde en meer uitbraken te verwachten zijn, geven wij in dit artikel een actueel en praktisch overzicht.