Hoe is pijneducatie te gebruiken bij patiënten met chronische pijn?
Chronische pijn komt veel voor in de fysiotherapiepraktijk en wordt gedefinieerd als: ‘pijn zonder duidelijk lichamelijke afwijkingen, langer bestaand dan op basis van het (eventueel) oorspronkelijke letsel mag worden verwacht’. Onderzoek heeft aangetoond dat er drie subcategorieën zijn: nociceptieve pijn, neuropathische pijn en centrale sensitisatie, waarbij ook een combinatie aanwezig kan zijn. Nociceptieve pijn is bekend: ‘pijn veroorzaakt door actieve of dreigende weefselschade die leidt tot activering van de perifere nociceptoren’. Een voorbeeld hiervan is een verzwikte enkel. Ook neuropathische pijn is relatief duidelijk: ‘pijn die veroorzaakt wordt door een beschadiging of een functiestoornis van de zenuwen of het ruggenmerg en de hersenen’, bijvoorbeeld bij dwarslaesies. Bij veel chronische pijnklachten ligt er echter geen nociceptie of neuropathie ten grondslag aan de pijnklachten, maar is centrale sensitisatie de oorzaak. De oorzaken zitten hierbij niet in fysieke afwijkingen of beschadigingen, maar in het gevoeliger worden van het pijnverwerkingssysteem in het ruggenmerg en de hersenen. Met andere woorden: het neurofysiologische (pijn)systeem sensitiseert. Sensitisatie is een gevolg van neuroplasticiteit: aanpassingen in het centrale zenuwstelsel. De mate waarin iemand ‘sensitiseert’ is gedeeltelijk genetisch bepaald. Maar centrale sensitisatie wordt onderhouden door psychologische, gedragsmatige en omgevingsfactoren. Centrale sensitisatie kan in alle chronische pijnklachten voorkomen, een paar duidelijke voorbeelden zijn fibromyalgie, chronische whiplash en subgroepen van chronische lage rugpijn, artrose enzovoort. In dit artikel wordt een zeer korte praktische introductie gegeven van pijneducatie bij patiënten met centrale sensitisatie, met een voorbeeldopbouw. Daarbij moet vermeld worden dat volledige fysiologische kennis over pijn nodig is voor de toepassing van pijneducatie. Hiervoor kan onder andere de literatuur uit de literatuurlijst bestudeerd worden.