FocusVasculair

Vasculaire anomalieën beslaan een heterogene groep afwijkingen, variërend van onschuldige cutane laesies tot levensbedreigende malformaties. Incorrect gebruik van terminologie heeft van oudsher tot veel verwarring in de klinische praktijk en onjuiste diagnoses geleid. Tegenwoordig wordt het ISSVA-classificatiesysteem gebruikt als gouden standaard voor vasculaire anomalieën. Hierin worden twee hoofdcategorieën onderscheiden: vasculaire tumoren (zoals hemangiomen) en vasculaire malformaties. In dit artikel wordt ingegaan op de ISSVA-classificatie en de belangrijkste verschillen tussen de categorieën. Ook wordt uitgebreid ingegaan op de radiologische beeldvorming, waarbij met name echografie en MRI een grote rol spelen. Tot slot wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste therapieën van vasculaire malformaties, met de focus op interventieradiologische behandelingen.

Type 1-diabetes is een chronische ziekte waarvoor levenslang behandeling met insuline noodzakelijk is. Sinds de ontdekking van insuline in 1921 is de behandeling van type 1-diabetes aanzienlijk geëvolueerd. Moderne technologieën, zoals continue glucosemonitoring (CGM) en insulinepompen, hebben de glucoseregulatie en het gebruikersgemak verbeterd. Hybride ‘closed loop’-systemen, die (basis)insuline automatisch toedienen op basis van realtime glucosegegevens, hebben de glykemische controle verder verbeterd voor een brede groep patiënten. Deze systemen gelden momenteel als de standaard in de behandeling van type 1-diabetes. De recente technologische ontwikkelingen hebben geleid tot een verschuiving in behandeldoelen, waarbij nu meer wordt gestreefd naar Time In Range (TIR) in plaats van alleen HbA1c. Deze innovaties bieden nieuwe mogelijkheden, maar ook uitdagingen zoals toegang tot technologie en training. Dit artikel bespreekt daarnaast de verschillende soorten sensoren en insulinepompen en geeft handvatten om samen met patiënten de juiste keuze te maken. Tot slot wordt het belang van goede begeleiding, kennis van de verschillende systemen en educatie voor patiënten en zorgverleners benadrukt.

Hartfalen is een complex klinisch syndroom dat zich kenmerkt door een onvermogen van het hart om adequate circulatie te leveren voor de fysiologische behoeften van het lichaam. Dit kan leiden tot symptomen als kortademigheid, verminderde inspanningstolerantie, vermoeidheid en vochtretentie. Bij lichamelijk onderzoek kan er sprake zijn van verhoogde centraal veneuze druk, pulmonale crepitaties, perifeer ‘pitting’ oedeem of ascites. Hartfalen wordt onderverdeeld in drie groepen op basis van ejectiefractie: hartfalen met een verminderde ejectiefractie (HFrEF), een licht verminderde ejectiefractie (HFmrEF) en een behouden ejectiefractie (HFpEF). Voor alle patiënten met HFrEF dient de behandeling zich primair op ziektemodificerende therapieën te richten die zowel morbiditeit als mortaliteit verlagen: ACE-i/ARNI, β-blokkers, MRA en SGLT2-remmer. Voor sommige patiënten kan een belangrijke daling van morbiditeit en mortaliteit worden bereikt door middel van cardiale resynchronisatie therapie (CRT) met een biventriculaire pacemaker en/of het implanteren van een inwendige cardioverter-defibrillator (ICD).

De incidentie en prevalentie van de ziekte van Alzheimer en andere soorten dementie nemen toe. De diagnose heeft een grote impact op het individu, de omgeving en de gezondheidszorg als geheel. Derhalve is preventie van dementie een van de belangrijkste pijlers. The Lancet heeft recent een rapport uitgebracht over de mogelijk beïnvloedbare risicofactoren voor het ontwikkelen van dementie. Hieruit blijkt dat 45% van de risicofactoren te beïnvloeden is. Bovenop de oorspronkelijke twaalf risicofactoren uit het vorige rapport zijn nu onbehandeld gezichtsveldverlies en een hoog LDL-cholesterol toegevoegd aan de beïnvloedbare risicofactoren. In dit nascholingsartikel komen de veertien risicofactoren aan bod, waarbij met name aandacht wordt besteed aan de risicofactoren die voor de vasculair georiënteerde arts relevant zijn, zoals de ‘klassieke’ cardiovasculaire risicofactoren en leefstijlfactoren.

Atherosclerotisch vaatlijden (ASCVD) is een van de meest voorkomende oorzaken van mortaliteit en morbiditeit. ASCVD is voor een groot deel gerelateerd aan modificeerbare leefstijlfactoren zoals roken, beweegarmoede en overgewicht. Helaas lukt het veel hart-en vaatpatiënten niet om de doelen zoals die worden gesteld bij CVRM te behalen. Modificeerbare risicofactoren, die veelal overeenkomen met modificeerbare leefstijlfactoren, zijn ook veelvoorkomend bij patiënten die wachten op een hartoperatie. Mijn promotieonderzoek richt zich op de preventie van ASCVD en het optimaliseren van de lichamelijke en mentale fitheid van patiënten die zich voorbereiden op een hartoperatie.

Het gebruik van anti-aanvalsmedicatie voor de behandeling van epilepsie kan leiden tot verschillende soorten cardiovasculaire complicaties. Natriumkanaalblokkers kunnen ritme- of geleidingstoornissen veroorzaken of doen toenemen. ECG-diagnostiek vóór en na het starten met deze medicijnen is in specifieke gevallen geïndiceerd. Het gebruik van bloedverdunners vereist extra aandacht bij het behandelen van patiënten met epilepsie vanwege mogelijke interacties met anti-aanvalsmedicatie. Enzyminducerende anti-aanvalsmedicatie kan op de langere termijn leiden tot een ongunstige cholesterol- en lipidenhuishouding. Ook kan anti-aanvalsmedicatie, in het bijzonder valproaat, bijdragen aan gewichtstoename wat leidt tot een ongunstiger cardiovasculair risicoprofiel. Het advies is om anti-aanvalsmedicatie met enzyminducerende en -inhiberende eigenschappen alleen in te zetten als gebruik van medicatie zonder deze eigenschappen niet mogelijk is en te overleggen met de (behandelend) cardioloog bij zorgen over interacties en/of ritme- of geleidingstoornissen.