AccreDidact Psychiater

Het aanvragen van laboratoriumdiagnostiek naar vitaminedeficiënties is al jaren onderwerp van discussie. Enerzijds bestaat er angst voor overdiagnostiek en medicalisering, anderzijds worden vitaminetekorten vaak gezien als mogelijke verklaring voor aspecifieke klachten zoals vermoeidheid. Deze e-learning richt zich op het kritisch inzetten van diagnostiek en behandeling bij vitaminetekorten, met speciale aandacht voor psychiatrische patiënten. De nascholing is opgebouwd in drie blokken: Vitamine B12 en foliumzuur, Vitamine D, en Vitamine B1 en B6. Per vitamine wordt de fysiologie, diagnostiek, relatie met psychiatrische klachten en interactie met medicatie besproken. De doelgroep – psychiatrische patiënten – loopt extra risico op tekorten door leefstijl en medicatiegebruik. In deze context wordt ook ingegaan op de vraag of vitaminetekorten depressie of angststoornissen kunnen veroorzaken. Deze nascholing biedt huisartsen inzicht in de relevantie, beperkingen en doelmatigheid van laboratoriumonderzoek en suppletie bij vitaminen, onderbouwd met wetenschappelijke bevindingen, casuïstiek en discussie. Het doel is om rationeel en evidence-based te handelen, onnodige kosten te vermijden en zinnige zorg te leveren.

De overgang van adolescentie naar volwassenheid is een ingrijpende levensfase, gekenmerkt door zowel psychologische als neurologische veranderingen. Jongeren krijgen te maken met complexe ontwikkeltaken zoals identiteitsvorming, zelfstandigheid en het aangaan van relaties. Tegelijkertijd rijpt het brein gefaseerd, waarbij het limbisch systeem eerder ontwikkeld is dan de frontale hersengebieden. Hierdoor wint in deze fase ‘emotie’ het vaak van ‘verstand’. Psychische klachten ontstaan veelal vóór het 25e levensjaar en hebben vaak langdurige impact. Toch sluit de (geestelijke) gezondheidszorg niet goed aan op deze doelgroep: ze is vaak kind- of volwassenengericht, en schiet tekort in continuïteit rond het 18e levensjaar. Jongeren met psychische problemen vallen hierdoor vaak tussen wal en schip. In deze nascholing krijgt u als professional inzicht in transitiepsychiatrie: de levensfase, breinontwikkeling, zorgorganisatie, identiteitsontwikkeling en het transdiagnostisch denken en handelen staan centraal. De e-learning is opgebouwd uit twee blokken: levensfase en identiteitsontwikkeling (blok A) en transitiepsychiatrie in de praktijk (blok B), met aandacht voor theorie en toepassing. Casuïstiek, literatuur en toetsvragen bieden verdieping en praktische handvatten.

Na een lange periode van stilte is het gebruik van psychedelica in de psychiatrie aan een heropleving begonnen – een ware renaissance. Na de ontdekking van LSD door Albert Hoffmann in 1938 en de eerste psychotrope ervaringen in 1943, volgde een periode van veelbelovend onderzoek. Toch leidde gebrekkige onderzoekspraktijken en overmatig enthousiasme tot een verbod in 1970, waardoor het wetenschappelijke veld jarenlang werd stilgelegd. Sinds de jaren ’80 is het tij langzaam gekeerd. Tegenwoordig tonen klinische studies opnieuw hoopgevende resultaten bij de behandeling van psychische aandoeningen. Tegelijkertijd blijven er risico’s en methodologische uitdagingen, en is waakzaamheid tegen overhaaste conclusies geboden. In deze nascholing worden bestaande en experimentele behandelmethoden met psychedelica besproken. Blok A behandelt klinisch toegepaste therapieën met (es)ketamine. Blok B richt zich op experimentele benaderingen, waaronder psilocybine en ayahuasca. MDMA is buiten beschouwing gelaten, omdat dit strikt genomen geen psychedelicum is. Deze e-learning biedt psychiaters inzicht in de actuele stand van zaken rond psychedelische therapieën en stimuleert kritisch denken over de inzet en implicaties ervan in de praktijk.

Hoewel vrouwen juridisch gelijk zijn aan mannen, geldt dit niet automatisch voor hun biologische en psychische gesteldheid. In de psychiatrie, en specifiek bij psychotische stoornissen, zijn de verschillen tussen mannen en vrouwen groot – en relevant. Gelijke behandeling leidt hier niet per se tot gelijke uitkomsten. Deze bijscholing betoogt daarom dat vrouwen recht hebben op ongelijke behandeling, afgestemd op hun specifieke zorgbehoeften. Vrouwen hebben doorgaans een latere eerste psychose, vaak minder middelengebruik en mildere negatieve symptomen. Toch is het beloop niet gunstiger: het herstelpercentage is vergelijkbaar met dat van mannen, maar vrouwen ervaren vaker affectieve symptomen, autoagressie en verergering rond de menopauze. De huidige psychosezorg houdt hier onvoldoende rekening mee. Blok A behandelt sekseverschillen in brein, gedrag, klinische presentatie, beloop en medicatierespons. Blok B gaat in op vrouwspecifieke behandelbehoeften, antipsychotica en de rol van de menopauze. Deze nascholing helpt psychiaters de psychosezorg beter af te stemmen op vrouwelijke patiënten, om zo hun gunstige uitgangspositie te behouden en de prognose te verbeteren.

Negatieve ervaringen in de kindertijd – Adverse Childhood Experiences (ACE) – kunnen diepe sporen nalaten. Ze verhogen het risico op chronische gezondheidsproblemen, psychische stoornissen en middelengebruik op volwassen leeftijd. Psychiatrische gevolgen zoals PTSS, persoonlijkheidsstoornissen, somatisch-symptoomstoornissen, dissociatieve stoornissen en verslavingsproblematiek worden vaak in verband gebracht met vroegkinderlijke traumatisering. Deze nascholing biedt handvatten voor de complexe diagnostiek en behandeling van complexe PTSS (CPTSS) en dissociatieve stoornissen. Veelvoorkomende dilemma’s worden besproken, zoals het belang van stabilisatie, het falen van eerdere traumabehandeling en de overlap met andere stoornissen zoals borderline of nagebootste stoornis. Ook wordt stilgestaan bij het gebruik van begrippen als ‘complex trauma’. Blok A richt zich op screening, diagnostiek en differentiaaldiagnose. Blok B behandelt behandelstrategieën, inclusief medicamenteuze opties en omgang met dissociatie in de spreekkamer. Er wordt gewerkt met casuïstiek, recente zorgstandaarden en aanbevelingen uit het Verbetersignalement PTSS van het Zorginstituut Nederland. Deze e-learning stelt psychiaters in staat om diagnostiek en behandeling beter af te stemmen op de complexe zorgbehoeften van deze patiëntenpopulatie.

Het gebruik van antidepressiva, met name SSRI’s en SNRI’s, staat al jaren in de belangstelling. Meer dan 1.000.000 mensen in Nederland gebruiken deze middelen, vaak langdurig of off-label. Vooral het stoppen van antidepressiva roept veel vragen en discussie op, zowel in de praktijk als in de media. Deze nascholing richt zich op de belangrijkste klinische dilemma’s rond het afbouwen van antidepressiva. Wanneer is stoppen verantwoord? Bij wie wel of juist niet? Hoe voorkom je terugval of verergering van de oorspronkelijke klachten? Wat zijn onttrekkingsverschijnselen, wie krijgt ze, en hoe herken en behandel je ze? Blok A behandelt het afbouwproces: indicaties, patiëntselectie en het gesprek over stoppen. Blok B biedt inzicht in het herkennen en managen van onttrekkingsverschijnselen, en de praktische uitvoering van een afbouwtraject. Hoewel de wetenschappelijke onderbouwing op onderdelen beperkt is, biedt deze e-learning een rationele en toepasbare aanpak om antidepressiva verantwoord af te bouwen. Zo kunnen huisarts, psychiater en apotheker samen met de patiënt tot een weloverwogen beleid komen.